Ένας Έλληνας Πατριάρχης από την Ήπειρο που ήξερε να συμπεριφέρεται. ΑΘΗΝΑΓΟΡΑΣ

 Ιστορίες που δεν γράφτηκαν.

Ένας Πατριάρχης και ένας Πάπας

 Όταν στον θρόνο του Αγίου Πέτρου ανήλθε ο Καρδινάλιος Ρονκάλι σαν Πάπας Ιωάννης ο 26ος, αυτός ο άνθρωπος με το καλοκάγαθο πρόσωπο και την μεγάλη καρδιά που έμοιαζε με τον Αϊ Βασίλη των παραμυθιών, θαρρείς όλη η Χριστιανοσύνη ανεξαρτήτως δόγματος περίμενε να γίνει «κάτι» από μέρους του… Τι; Κανείς δεν ήξερε…

Αμέσως μετά την στέψη του, φάνηκε
η διαφορά ανάμεσα στον ίδιο και τον προκάτοχο του, τον αυστηρό σαν Ιησουΐτη, στρυφνό και ανέκφραστο Πάπα Πίο τον 12ο. Το πρώτο βράδυ του σαν Πάπας, ο Ιωάννης επεσκέφθη τις κεντρικές φυλακές της Ρώμης για να ευλογήσει το δείπνο των φυλακισμένων και να συνομιλήσει μαζί τους! Ακολούθησε ένα μακρύ οδοιπορικό του Ιωάννη, έτσι δίκαια τον ονόμασαν αμέσως «Ιλ Πάπα Τζώνυ Γουώκερ…!» Ο Πάπας Ιωάννης Περιπατητής, από το γνωστό ουίσκυ!

Ήταν ο ίδιος Πάπας που μετά από αιώνες σιωπής μεταξύ των Ορθοδόξων και των Καθολικών έβαλε τα θεμέλια της έναρξης του Μεγάλου Διαλόγου, ώστε το σχίσμα που ταλάνιζε τις δύο εκκλησίες από το 1050μ.Χ. επιτέλους να λήξει.

Τον διαδέχθηκε ο Καρδινάλιος Μοντίνι σαν Πάπας Παύλος 6ος. Αυτός ήταν που προχώρησε ακόμα περισσότερο τον διάλογο ανάμεσα στις δύο Εκκλησίες. Το πρώτο που έκανε ήταν να προσκαλέσει τον Αθηναγόρα στην Ρώμη! Το Βατικανό προετοίμασε αυτή την έλευση με κάθε λεπτομέρεια αλλά και με κάθε προσήκουσα τιμή προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη της Νέας Ρώμης και Κωνσταντίνου Πόλης, αλλά και προς την προσωπικότητα του μεγάλου αυτού Έλληνα Αρχιερέα.

Στην αχανή πλατεία του Αγίου Πέτρου είχαν μαζευτεί χιλιάδες προσκυνητές από όλα τα μέρη του κόσμου για να δουν αυτό το πρωτοφανές γεγονός. Την έλευση ενός Ορθόδοξου Πατριάρχη στην καρδιά του Βατικανού. Σαν έφτασε ο Πατριάρχης με την τιμητική συνοδεία στα σκαλιά του Αγίου Πέτρου, βγήκε από το αυτοκίνητο του και αμέσως ενδύθηκε τον αυτοκρατορικό μανδύα όπως κάνουν όλοι οι Αρχιερείς από την εποχή της Αλώσεως μέχρι και σήμερα. Ψηλά στην κεντρική είσοδο του ναού βρισκόταν όλο το Κογκλάβιο των Καρδιναλίων και στο κέντρο ο ίδιος ο Πάπας περίμεναν την άνοδο του Πατριάρχη.

Ο Αθηναγόρας γνώριζε πολύ καλά τι έκανε. Οι Καρδινάλιοι που επίσης γνώριζαν την Ιστορία κατάλαβαν. Ο Πατριάρχης δεν έφτανε στην Πρεσβυτέρα Ρώμη μόνο σαν Οικουμενικός Πατριάρχης, αλλά ενδυόμενος και τον αυτοκρατορικό Μανδύα, έφτανε και σαν συνεχιστής της Αυτοκρατορικής εξουσίας που είχε κληρονομήσει. Αυτό είχε την «πολιτική» σημασία του, που πολύ λίγοι κατάλαβαν. Η Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία είχε κρατήσει την Αυθεντία της Πίστεως βάσει των Οικουμενικών Συνόδων, αλλά και την πολιτική εξουσία του παλαιού Βυζαντίου, οπότε ο Πατριάρχης πήγε στην Ρώμη -που είχε πάψει να είναι η πρωτεύουσα του Ρωμαϊκού Κράτους από αιώνες- με την διπλή αυτή ιδιότητα. Οι Καθολικοί το «κατάπιαν» κανονικά, γιατί δεν είχε παραβιαστεί καμία συμφωνία μεταξύ των δύο Επιτροπών επί της υποδοχής.

Ο Αθηναγόρας, μετά τον μανδύα πήρε και την ποιμαντορική ράβδο και άρχισε να ανεβαίνει αργά και με μεγαλοπρέπεια τα σκαλιά του Αγίου Πέτρου. Ήταν πραγματικά ένας Οικουμενικός Πατριάρχης και ταυτόχρονα ένας Βυζαντινός Αυτοκράτορας!

Λίγα σκαλοπάτια πριν φτάσει στην κορυφή, ένας νεαρός καθολικός καλόγερος, αποσπάστηκε από την επίσημη ομήγυρη και κρατώντας έναν Εσταυρωμένο σε ψηλό κοντάρι, με γυάλινα μάτια από ζήλο, τον έβαλε μπροστά στο πρόσωπο του Πατριάρχη, με μια έκφραση στο πρόσωπο του σαν να «διέταζε»… Προσκύνα! λες και ο Πατριάρχης ήταν κανένας ειδωλολάτρης! Ο Αθηναγόρας με ταπεινοφροσύνη τον ασπάσθηκε, τον πήρε από τα χέρια του φανατικού καλόγερου και έκανε… μεταβολή. Στράφηκε προς το συγκεντρωμένο πλήθος και ύψωσε ψηλά τον Εσταυρωμένο. Όλοι αυτοί οι χιλιάδες προσκυνητές, γονάτισαν μπροστά του και τότε ο Πατριάρχης ευλόγησε τα πλήθη που τον χειροκροτούσε με ενθουσιασμό!

Δεν έμαθα ποτέ αν αυτή η μικρή «λεπτομέρεια» προβλεπόταν από το πρωτόκολλο, αλλά είμαι σίγουρος, ότι από όσα μπόρεσα να διαβάσω στα πρόσωπα των Καρδιναλίων και του ίδιου του Πάπα, ήταν κάτι απρόβλεπτο. Αυτή η «ταπεινωτική» χειρονομία του καλόγερου είχε μετατραπεί σε μια πρώτη πράξη θριάμβου για τον Έλληνα Αρχιερέα.

Μετά ακολούθησε ο εναγκαλισμός των δύο Προκαθημένων, ο αδελφικός ασπασμός και η μεγαλοπρεπής είσοδος τους στον Ναό. Διέσχισαν το κεντρικό κλίτος με την ανάλογη μεγαλοπρέπεια και ο Πάπας άφησε τον Πατριάρχη να ευλογεί τα συγκεντρωμένα πλήθη.

Μετά ανέβηκαν στην κεντρική Αγία τράπεζα όπου μονάχα ο Πάπας λειτουργεί, κάθισαν στους δύο θρόνους και άρχισε η μικρή λειτουργία, όπου διάβασαν μαζί το «Πιστεύω» στα ελληνικά και για πρώτη φορά ένας Πάπας, παρέκαμψε το Φιλιόκβε που είχε σταθεί το πρώτο μεγάλο αγκάθι στο Σχίσμα των δύο Εκκλησιών.

Το πρώτο μεγάλο βήμα στην συμφιλίωση ανάμεσα στις δύο μεγάλες εκκλησίες είχε πραγματοποιηθεί.

Δύο χρόνια αργότερα ο Πάπας Παύλος 6ος προσεκλήθη στην Κωνσταντινούπολη.

Σάλος στην Τουρκία! Ένας Πάπας στην καρδιά του Τουρκικού κράτους; Και μάλιστα καλεσμένος ενός Ρωμιού Πατριάρχη και όχι του επισήμου κράτους…; Δίλημμα μέγα που όμως το κατάπιαν. Τι θα έλεγαν στον Κόσμο. Ότι δεν δεχόμαστε τον Αρχηγό της Καθολικής Εκκλησίας; Θες στα καλά καθούμενα να ξεκινήσουν οι Δυτικοί άλλη μια Σταυροφορία…; Να μας λείπει!

Του ετοίμασαν λοιπόν μια λαμπρή υποδοχή. Έστρωσαν ένα μεγάλο κόκκινο χαλί για να περπατήσει ο Πάπας από το αεροπλάνο που θα τον έφερνε μέχρι την λιμουζίνα που θα τον μετέφερε στο ανάκτορο του Ντολμά Μπαξέ. Παρατάχθηκαν όλοι οι επίσημοι με την σειρά που προέβλεπε το πρωτόκολλο και τελευταίο στη σειρά των επισήμων -για να υποβαθμίσουν το αξίωμα του- έβαλαν τον Πατριάρχη!

Έφτασε το αεροπλάνο, ο Πάπας από την κορυφή της σκάλας έριξε μια ματιά χαμηλά και «είδε» και κατάλαβε. Κατέβηκε και χαιρέτισε ευγενικά τον πρωθυπουργό που τον καλοδέχτηκε στην Τουρκία. Αντάλλαξαν δυό λόγια και ο πρωθυπουργός έδειξε με το χέρι του την σειρά των επισήμων που περίμεναν να τον χαιρετίσουν.

Ο Πάπας χαμογέλασε ευγενικά, αγνόησε τον πρωθυπουργό και κατευθύνθηκε στο τέλος της σειράς και έπεσε στην αγκαλιά του Αθηναγόρα! Και μαζί μπήκαν στην λιμουζίνα για τα ανάκτορα. Όλοι έμειναν στα κρύα του λουτρού, αλλά τι μπορούσαν τάχατες να κάνουν; Πάπας ήταν αυτός και είχε το… αλάθητο!!!!

Την επομένη κιόλας, ο Πάπας έκανε την προβλεπόμενη επίσκεψη στην Αγιά Σοφιά. Ένα σμάρι επισήμων του Κράτους τον συνόδευαν αλλά ούτε ο Πατριάρχης ούτε άλλος Ιερωμένος Ορθόδοξος τον συνόδευε. Ένας ξεναγός ανέλαβε την ξενάγηση του Αγίου Πατρός, ο οποίος δεν έπαυσε με περισσή συγκίνηση να θαυμάζει.

Κάποτε τελείωσε η ξενάγηση. Κανονικά έπρεπε να βγουν από τον ναό. Ο Πάπας όμως εκεί που κανείς δεν το περίμενε, έκανε μεταβολή και κατευθύνθηκε ολομόναχος προς την μεγάλη κόγχη, εκεί που κάποτε ήταν το Ιερό της Μεγάλης Εκκλησιάς. Οι Τούρκοι επίσημοι και οι συνοδοί τα έχασαν και έμειναν καρφωμένοι στις θέσεις τους. Αλληλοκοιτάζονταν και δεν ήξεραν τι να κάνουν. Το πρωτόκολλο δεν το προέβλεπε…

Και τότε έγινε κάτι πρωτοφανές! Ο Πάπας, γονάτισε στο σημείο που κάποτε υπήρχε η Αγία Τράπεζα και προσευχήθηκε! Στο ίδιο ακριβώς σημείο που αιώνες πριν, ένας Καθολικός επίσκοπος είχε αφήσει πάνω στην Αγία Τράπεζα την περγαμηνή με το «Ανάθεμα» της Καθολικής Εκκλησίας απέναντι στην Ορθόδοξη!

Έτσι το χάσμα του μίσους που χώριζε τις δύο μεγάλες εκκλησίες, έκλεινε επιτέλους και ένα φωτεινός δρόμος συνεννόησης άρχιζε για την Χριστιανική Ενότητα, με απώτερο στόχο κάποια ημέρα να πραγματοποιηθεί αυτό το όνειρο και να υπάρξει «Μία Εκκλησία, Ένας Ποιμήν, Μία Κοινωνία…»

Στην Μεγάλη λειτουργία που πραγματοποιήθηκε λίγο αργότερα στον ναό του Αγίου Γεωργίου με τον Πάπα και τον Πατριάρχη να συλλειτουργούν αδελφωμένοι, έγινε και η επίσημη άρση του Αναθέματος, καταθέτοντας αμφότεροι στην Αγία Τράπεζα περγαμηνές που δήλωναν και επίσημα το τέλος αυτής της απεχθούς πράξεως.

Οι δύο Εκκλησίες, έβρισκαν επιτέλους τον δρόμο της Αγάπης.

Λίγο αργότερα αποφάσισαν οι δύο Προκαθήμενοι να επισκεφθούν ομού, την Ιερουσαλήμ, την έδρα και τον τόπο όπου ο Ιδρυτής του Χριστιανισμού γεννήθηκε, έπαθε και αναστήθηκε. Ήταν μια συμβολική πράξη και των δύο για να δείξουν στον Χριστιανικό Κόσμο, ότι ήταν βούληση και θέληση αμφοτέρων να πραγματοποιήσουν την Ένωση και δεν υπήρχε καλύτερος τόπος παρά η ίδια η Ιερουσαλήμ.

Ένα από τα μεγάλα «αγκάθια» που χωρίζουν τις δύο Εκκλησίες όμως, είναι και το θέμα του παπικού «Πρωτείου» που η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν το δέχεται, μη δεχόμενη ότι υπάρχει «Πρώτος» αφού αυτό τον τίτλο τον έχει ο Ιησούς Χριστός.

Εξ άλλου ο Μέγας Κωνσταντίνος, όταν από τις απαρχές του Χριστιανικού κόσμου άρχισαν οι αιρέσεις, είχε ορίσει ως ανωτάτη εκκλησιαστική αρχή την Πενταρχία της Εκκλησίας. Δηλαδή σε περιπτώσεις οικουμενικών προβλημάτων η ανωτάτη αρχή που καλείτο να λύσει τα προβλήματα ήταν η σύγκλιση των πέντε κορυφαίων Αρχιερέων. Ήτοι του Οικουμενικού Πατριάρχη, του Πάπα της πρεσβυτέρας Ρώμης, και των Πατριαρχών Ιεροσολύμων, Αντιοχείας και Αλεξανδρείας, χωρίς να δίνει σε κανέναν, κανένα «πρωτείο». Και οι πέντε ήταν ίσοι μεταξύ των. Μην ξεχνάμε ότι ο Κωνσταντίνος ήταν Ισαπόστολος και Υπερασπιστής της Πίστεως και ταυτόχρονα αυτοκράτορας, άρα συγκέντρωνε και τις δύο εξουσίες, κοσμική και θεολογική, οι δε αποφάσεις του, ήταν τελεσίδικες και ίσχυσαν από τότε για πολλούς αιώνες. Λίγοι θυμούνται μάλιστα ότι για πολλούς αιώνες, σχεδόν μέχρι τα χρόνια της Άλωσης, κανένας Πάπας δεν θεωρείτο «νόμιμος» αν δεν έπαιρνε την χειρόγραφη έγκριση από τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου ακόμα και μετά τα χρόνια του Σχίσματος για την ανάρρηση του στον παπικό θρόνο!

Έτσι σε μια κατ’ ιδίαν συνομιλία μεταξύ Παύλου και Αθηναγόρα, ο Πατριάρχης είπε στον Πάπα.

«Εγώ Άγιε Πατέρα, επιθυμώ να παρακάμψω το θέμα του Πρωτείου, αν είναι να προχωρήσει ο Διάλογος προς την Ενότητα… Δεν με ενδιαφέρουν αυτά που στιγματίζουν την Εκκλησία του Χριστού».

Μια αστραπή ικανοποίησης πέρασε από τα μάτια του Πάπα. Αφού ο Οικουμενικός Πατριάρχης δεν ενδιαφερόταν για το Πρωτείο αυτό σήμαινε πολύ απλά ότι θα του αναγνωριζόταν και επίσημα αυτός ο τίτλος, οπότε και θα ετίθετο ντε γιούρε και ντε φάκτο επικεφαλής της Χριστιανοσύνης! Μα ο Αθηναγόρας συνέχισε μειλίχια.

«Εξ άλλου, -όπως θα θυμάται η Αγιότητα Σας- στα χρόνια των Αποστόλων, είχε αποφασιστεί ομόθυμα, ο μεν Πέτρος να αναλάβει τον εκχριστιανισμό των Εβραίων, ο Παύλος των «Εθνικών» και οι υπόλοιποι Απόστολοι ανέλαβαν την διασπορά τους στις Ηπείρους για την διάδοση του Χριστιανισμού…»

Αυτό έκρυβε από μέρους του Αθηναγόρα ένα μικρό αλλά πολύ «λεπτό» υπονοούμενο. Αν ο Πάπας ήταν ή θεωρούσε τον εαυτό του κληρονόμο του Αγίου Πέτρου, τότε δεν είχε κανένα δικαίωμα σε κανένα «πρωτείο» αφού παρέμενε σύμφωνα με την απόφαση των Αποστόλων, κληρονόμος του καθήκοντος του Αγίου Πέτρου, άρα ήταν πρωτίστως, Πάπας των… Εβραίων!!! Αντίθετα η Ορθόδοξη εκκλησία ήταν δημιούργημα του Αποστόλου Παύλου, άρα ο Οικουμενικός Πατριάρχης ήταν αυτός που θα έπρεπε «κανονικά» να έχει το Πρωτείο!!! Μα πολύ έξυπνα ο Αθηναγόρας το πρότεινε σαν «παράκαμψη» και αντιπρότεινε.

«Αν συμφωνείτε Άγιε Πατέρα να παραιτηθείτε και εσείς από την διεκδίκηση του Πρωτείου όπως θα κάνω και εγώ, και με σύμφωνη γνώμη να προτείνουμε τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων ως επικεφαλής της πρώτης Εκκλησίας του Χριστού να έχει το Πρωτείο…»

Και τότε ο Πάπας κατάλαβε αυτό τον ευφυή ελιγμό του πανέξυπνου Ηπειρώτη και χαμογέλασε ευγενικά.

«Ας αφήσουμε για τις επόμενες γενιές να λύσουν αυτό το πρόβλημα…» απάντησε.

Λειτούργησαν όμως και πάλι οι δύο μαζί στον Πανίερο ναό της Αναστάσεως παρουσία όλων των Ορθοδόξων Προκαθημένων και για άλλη μία φορά αγκαλιάστηκαν με Αγάπη και ασπάσθηκαν αλλήλους, έτσι ακριβώς όπως είχαν κάνει οι δύο μεγάλοι Απόστολοι Πέτρος και Παύλος πολλούς αιώνες πριν.

Και η Χριστιανοσύνη, χρωστά σ’ αυτούς τους δύο άνδρες το γεγονός, ότι μέχρι σήμερα, αν μη τι άλλο ο Διάλογος συνεχίζεται με καλή πίστη και την ελπίδα ότι θα έρθει η Άγια ημέρα που θα υπάρξει πράγματι Μία Εκκλησία, Ένας Ποιμήν, και Ένα Ποτήριο…

 Πηγή: Κώστας Καρακάσης, Συγγραφέας