Οι νεκροί της Πλατείας Κανάρη.

Το Μνημείο Πεσόντων Εργατών, στέκει σχεδόν αόρατο στην Πλατεία Κανάρη

Βρισκόμαστε στον Ιούνιο του 1923, όταν ο εργατικός κόσμος του Πειραιά και όχι μόνο, βρίσκεται σε μεγάλη αναταραχή.

Η Μικρασιατική καταστροφή του '22 ήταν πολύ πρόσφατη. Εκατοντάδες χιλιάδες εξαθλιωμένων ανθρώπων, περιφέρονταν στους δρόμους των πόλεων ψάχνοντας απεγνωσμένα για μια εργασία. Οποιαδήποτε εργασία κι αν ήταν αυτή, αρκεί να τους εξασφάλιζε τα απαραίτητα για να ζήσουν. Κι όταν η προσφορά εργασίας είναι μεγάλη και η ζήτηση εργατικού δυναμικού μικρή έχουμε την πτώση των ημερομισθίων. Μια πτώση που όταν κεφάλαιο και κράτος αποφασίσουν είναι....
πολύ εύκολο να την δικαιολογήσουν.

Ο Ανδρέας Χατζηκυριάκος τότε Υπουργός Εθνικής Οικονομίας, που τυγχάνει να είναι και μεγαλοβιομήχανος (συνιδρυτής της Τσιμεντοβιομηχανίας "ΤΙΤΑΝ" καθώς και ιδιοκτήτης της "ΗΡΑΚΛΗΣ") προβαίνει στις εφημερίδες σε αναλύσεις που είναι γνωστές, στην σημερινή εποχή που ζούμε...."Πρέπει να γίνουμε πιο ανταγωνιστικοί, πιο φθηνά προϊόντα, αν δεν γίνει αυτό τα εργοστάσια μπορεί και να φύγουν..." και έτσι τα ημερομίσθια πέφτουν δραματικά με μια άμεση αρχική μείωση της τάξης του 35%.

 Ένας νόμος του 1920 "περί καταγγελίας της σύμβασης εργασίας" αρχίζει να λειτουργεί πυρετωδώς, στέλνοντας τους εργαζόμενους σπίτι τους αν αυτοί δεν δεχθούν τις μειώσεις μισθών. Ο νόμος αυτός είναι απλούστατος. Απόλυσις εργατών άνευ προειδοποίησης.

Η λαϊκή αντίδραση παγωμένη αρχικά από το σοκ, αρχίζει να διαφαίνεται. Η σπίθα δεν αργεί να ανάψει, με την βοήθεια βεβαίως και της ΓΣΕΕ του ΚΚΕ αλλά κυρίως του Εργατικού Κέντρου Πειραιά, που από την πρώτη στιγμή είναι αυτό που προτείνει "Πανελλήνιες απεργίες". Η αντίδραση ξεκινά με αιτήματα για παράλληλη μείωση τιμών προϊόντων όπως του ψωμιού, μείωση ανάλογη με τις περικοπές μισθών (που φυσικά όπως και σήμερα δεν γίνονται).  Πρώτοι οι εργαζόμενοι στους αλευρόμυλους ζητούν την επιστροφή των "κομμένων" μισθών τους. Οι θερμαστές ξηράς απεργούν και στέλνουν τελεσίγραφα. Θερμαστής ξηράς σημαίνει κίνηση σε κάθε εργοστάσιο, βιοτεχνία ή βιομηχανία που παράγει με την βοήθεια ατμομηχανής.  Και όταν ο θερμαστής σταματά να εργάζεται, παραλύουν τα πάντα στον βιομηχανικό τότε Πειραιά.

Περίπολοι του Πολεμικού Ναυτικού, συγκροτούν αποσπάσματα και ψάχνουν για τους απεργούς θερμαστές. Όπου του βρίσκουν, τους συλλαμβάνουν και τους εξαναγκάζουν σε υποχρεωτική εργασία (σημερινή επιστράτευση εργαζομένων). Ακολουθούν οι ναυτεργάτες με γενική απεργία που παραλύει όλο τον κεντρικό λιμένα Πειραιώς. Η μια μετά την άλλη τάξη εργαζομένων ακολουθούν (το κόλπο του κοινωνικού αυτοματισμού δεν έχει εφευρεθεί ακόμα, που η μια τάξη εργαζομένων στρέφεται κατά της άλλης).

Απεργία από τους σιδηροδρομικούς υπαλλήλους, σταματά η λειτουργία του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου, ακολουθούν τα τραμ, λεωφορεία, πληρώματα, εργάτες λιμανιού, εργαζόμενοι σε κάθε είδους εργοστάσιο....

Κράτος και εργοδοσία προσπαθούν να σταματήσουν την αυξανόμενη αντίδραση χρησιμοποιώντας κάθε μέσο όπως την χρήση στρατιωτών ως οδηγούς, άνδρες του Πολεμικού Ναυτικού για την κίνηση των πλοίων, συρμών και κυλινδρόμυλων.

Στις 20 Αυγούστου η κατά τους τύπους νόμιμη Κυβέρνηση, εκδίδει την υπ΄ αριθμ. 20444 "απόφασις της Επαναστάσεως" βάσει της οποία η Κυβέρνησις μπορεί κατά την κρίση της να προβαίνει στην διάλυση επαγγελματικών σωματείων και ενώσεων. Με λίγα λόγια καθιστά τον συνδικαλισμό παράνομο.

Φθάνουμε στις 23 Αυγούστου όταν πραγματοποιείται συγκέντρωση απεργών στο Πασσά-λιμάνι (κατά την ορολογία της εποχής). Η Πλατεία Κανάρη επιλέγεται από κοινού, μετά από σύσκεψη του ΕΚΠ (Εργατικού Κέντρου Πειραιώς) και ΓΣΕΕ.

Ο λόγος απλός. Η Πλατεία Κανάρη στο Πασαλιμάνι, είναι μακριά από κάθε κυβερνητικό κτήριο, Υπουργείο, Κέντρο λήψης αποφάσεων. Ο λαός πρέπει να συγκεντρωθεί να διαδηλώσει να δείξει την δύναμή του, αλλά χωρίς να κινδυνεύσει από "προβοκάτσιες" και από στημένα επεισόδια. Σκοπός η συγκέντρωση στην Πλατεία Κανάρη και εν συνεχεία η πορεία να κινηθεί προς το Δημοτικό Θέατρο και να καταλήξει στο κτήριο του Εργατικού Κέντρου Πειραιά.

Ωστόσο άνευ αιτίας η τότε Κυβέρνηση, αυτή που αυτοπροσδιοριζόταν ως "Επαναστατική Κυβέρνησις" του Πλαστήρα και Γονατά, δίνει εντολή για βίαιη διάλυση της συγκέντρωσης. Ο στρατός επεμβαίνει και το αποτέλεσμα αυτής της επέμβασης 11 νεκροί, 100 τραυματίες και 500 συλληφθέντες. Ο λόγος της επέμβασης ήταν ότι η πορεία άρχιζε να κινείται προς το Δημοτικό Θέατρο που ήταν η έδρα του Φρουραρχείου!!!

Η απεργία δεν ήταν απεργία αλλά στάσις κατά του Κράτους και οι απεργοί δεν ήταν εργαζόμενοι που διαμαρτύρονταν για τους μισθούς τους, αλλά στασιαστές κομμουνιστές

Οι απεργοί δεν είναι εργαζόμενοι αλλά στασιαστές, η απεργία δεν είναι πράξη διαμαρτυρίας αλλά κίνημα και κατόπιν αυτού η "Επαναστατική Κυβέρνηση" θα επιβάλλει το Κράτος του Νόμου, σκοτώνοντας 11, τραυματίζοντας 100 και συλλαμβάνοντας 500 !!!

!
Το Α΄ Σώμα Στρατού εκδίδει ανακοινωθέν που φέρει την υπογραφή του Υποστράτηγου Παπαθανασίου και που ουσιαστικά αδυνατεί να δικαιολογήσει τον λόγο επέμβασης: "Σήμερον περί ώραν 3.30 μ.μ. κομμουνισταί απεργοί, ήρχισαν συγκεντρούμενοι εκ διαφόρων σημείων του Πειραιώς εις Πασσά-Λιμάνι. Διαταχθέντες παρά των αστυνομικών και στρατιωτικών περιπόλων όπως διαλυθώσι ηρνήθησαν προβόντες κατ΄ αρχάς μεν εις αποδοκιμασίας κατά των περιπόλων κατόπιν δε και εις επίθεσιν και αφοπλισμόν μιας εξ αυτών αποτελουμένης εξ 7 ανδρών. Εκ παραλλήλου άλλαι ομάδαι κομμουνιστών απεργών εκκινούντες εκ της πλατείας εβάδισαν προς το Δ. Θέατρον ένθα το Εργατικόν Κέντρον και το Φρουραρχείον Πειραιώς..."

   

Μετά από αυτό το γεγονός η ΓΣΕΕ αναγκάστηκε να διατάξει την διακοπή κάθε απεργιακής κίνησης και όλο το συνδικαλιστικό κίνημα θα βρεθεί στην φυλακή. Οι εφημερίδες ανακοινώνουν τη σύλληψη συνδικαλιστών, διαφορετικής εργατικής τάξης κάθε φορά.

Ο Πρωθυπουργός Γονατάς ανακοινώνει:

"Το βέβαιον είναι ότι οι εργάται άρχισαν να πυροβολούν πρώτοι κατά του ουρανού (!!!). Ο στρατός ήταν τόσο μετριοπαθής εις τους απεργούς που αυτοί επέτυχαν να αφοπλίσουν και μια περίπολο".

Ενώ ο Υπουργός Χατζηκυριάκος προσθέτει "Με λύπη πληροφορήθηκα τα επεισόδια, τα οποία είναι δικαιολογημένα προκείμενου να προστατευθεί η κοινωνία. Εργάτες του Λιμένος είχαν στήσει ενέδρα σε διάφορα σημεία στο Πασσά - Λιμάνι, όπου επέτυχαν να αφοπλίσουν μια στρατιωτική περίπολο".

Η πλάκα του Μνημείου ασβεστωμένη (το μόνο ασβεστωμένο σημείο σήμερα στον Πειραιά) ώστε να είναι αδύνατον να διαβαστεί. Το μνημείο έτσι κι αλλιώς στέκει σχεδόν αόρατο στους περισσότερους, στην Πλατεία Κανάρη

Ωστόσο η Εφημερίδα "ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ" το πρωί της 23ης Αυγούστου και πολύ πριν εκδηλωθούν τα επεισόδια, εκδίδει μια οδηγία στην πρώτη σελίδα της με τον πιο κάτω τίτλο:

Η οδηγία αυτή, είναι προάγγελος των επεισοδίων που θα γίνονταν το μεσημέρι της ίδιας ημέρας αφού προειδοποιεί τους εργάτες. Υπόψη ότι το άρθρο αν και βρίσκεται στην πρώτη σελίδα είναι ανυπόγραφο. Μεταξύ άλλων αναφέρει ότι οι "ηγέτες" του συνδικαλισμού είναι όργανα ξένης δύναμης και κατά συνέπεια αυτοί που τους ακολουθούν θα αντιμετωπίζονται ως "εχθρική δύναμη".

Του Στέφανου Μίλεση