Νηστεία.

Κατά τη διάρκεια των νηστειών, το φαγητό των στεριανών ήταν κυρίως λαχανικά με πιπέρι και αλάτι, σαλιγκάρια με σκόρδο, κρεμμύδια ψητά στη χόβολη και μόνο στις γιορτές έριχναν λίγο λάδι. Των νησιωτών μύδια, αχινοί, χταπόδια. Από την Πέμπτη μέχρι την Κυριακή έμεναν κυριολεκτικά νηστικοί. Κρέας έτρωγαν μόνο του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Δημητρίου, τα Χριστούγεννα και το Πάσχα. Τη Μεγάλη Σαρακοστή ούτε κρέας ούτε ψάρια ούτε λάδι ούτε αβγά, ούτε τυρί με συνέπεια

στο τέλος της νηστείας να είναι τόσο εξασθενημένοι ώστε να μην είναι σε θέση να εργασθούν. Οι φωτισμένοι Έλληνες της εποχής είχαν συλλάβει τις βλαβερές επιπτώσεις της σκληρής νηστείας στην υγεία του λαού και στην οικονομία. Ο Κοραής είχε προτείνει την απλοποίηση των νηστειών, αλλά δέχθηκε τα σκληρά πυρά του ιερατείου. Αλλά και ο ανώνυμος συγγραφέας της <<Ελληνικής Νομαρχίας>> ταυτίζεται με την άποψη του Κοραή: <<Αναγκαίον είναι να ολιγοστεύση ο πατριάρχης το πλήθος των εορτών και  των νηστειών, επειδή αι μεν εορταί εμποδίζουν το κέρδος με την αργίαν εις το λαόν, και αι νηστείαι του αφανίζουν την υγείαν. Όθεν τας μεγάλας εορτάς  ημπορουσε να τας διορίσει εις όλας τας Κυριακάς, και εις τας άλλας εορτάς να δώση την άδειαν να δουλεύουν. Δια δε τας σαρακοστάς να τα σμικρύνει και τας περισσότερας να τας αποβάλη και τότε ο πτωχός ζη με ολιγώτερα έξοδα και τρέφεται καλλιότερα>> Η Εκκλησία επιχειρώντας να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα δογματίζοντας ότι ο άνθρωπος είναι φύσει αμαρτωλός και το σώμα μολυσμένο από την αμαρτία κατέληξε στο σόφισμα ότι η ευσέβεια και η πίστη είχε ως μέτρο την αποχή από το φαγητό και συνακόλουθα από κάθε είδους απόλαυση. Το πρότυπο του καλού χριστιανού ήταν ο ακριδοφάγος Άγιος Αντώνιος. Όλα τα άλλα απαγορεύοναι και μόνο κατ΄εξαίρεσιν, κατόικονομίαν, όπως το λένε… οι άγιοι πατέρες και σε σπάνιες περιπτώσεις επιτρέπονται. <<Επειδή οι Τούρκοι αρπάζουν από τους Έλληνες τα πάντα, εκτός από εκείνα που επαρκούν για αν κρατηθούν στην ζωή, η Εκκλησία επέβαλε 200 ημέρες το χρόνο νηστεία. Έτσι οι Έλληνες υποσιτίζονταν στα δύο τρίτα του χρόνου. Έτσι συνηθίζοντας τη λιτότητα, με τις σχολαστικές νηστείες,’’εξασφάλιζαν τα μέσα για να χορταίνει ο κλήρος’. Οι πιο σκληρές ήταν αυτές πριν το Πάσχα. Πολύ σκληρές ήταν και οι νηστείες του δεκαπενταύγουστου και 40 ημέρες πριν τα Χριστούγεννα. Αν αυτό συνέβαινε, γράφει ο Sieber, στους βόρειους λαούς ια αφανίζονταν ολόκληρες περιοχές, σαν να επρόκειτο για εποχή λιμού. Οι Έλληνες, όμως επιβίωναν χάρις τις κλιματολογικές συνθήκες της χώρας τους, γιατί σχεδόν όλον τον χρόνο υπάρχουν λαχανικά για να χορτάσουν την πείνα τους. Ωστόσο τα αποτελέσματα της νηστείας είναι ολοφάνερα στα πρόσωπά τους. Είναι ωχροί και αδύνατοι. Οι Τούρκοι βέβαια χαμογελούν με την βλακεία της θρησκείας των Ελλήνων. Λένε σκάβουν μόνοι τους τον λάκκο του>> F. W. Sieber, Reise nach der Isle Kreta, Leipzig 1823.

Από το βιβλίο του Θεόδωρου Παναγόπουλου, Τα Ψιλά Γράμματα της Ιστορίας.