Ο φάλαγγας

Ας πληροφορηθούμε και την ιστορία του ξυλοφορτώματος των μαθητών, ως εκπαιδευτικής μεθόδου, για να γίνουν <<άνθρωποι και καλοί χριστιανοί>>. Μη χριστιανός δεν θεωρείται άνθρωπος. Τώρα το πόσο ένας χριστιανός είναι και καλός άνθρωπος είναι άλλο θέμα. Η ιστορία είναι γεμάτη από

εγκλήματα που τα διέπραξαν αποκλειστικά χριστιανοί και άλλωστε η Ιερά Εξέταση από χριστιανούς αποτελείτο. Οι Εβραίοι, όμως, είναι πιο ειλικρινείς. Κάθε ξένος, μη Εβραίος θεωρείται κτήνος, ‘’γκόιμ’’ στα εβραϊκά. Δεν πρέπει να παραπονούνται οι παλαιότεροι από μας, που δοκίμασαν στα χέρια τους τη βέργα του δασκάλου. Η παράδοση της βέργας ήταν η εξέλιξη της παλαιότερης μεθόδου του φάλαγγα, που ήταν η καθιερωμένη ποινή στα σχολεία την εποχή της Τουρκοκρατίας. Ιδού η περιγραφή της εποχής: Ο φάλαγγας ήτον ένα ξύλον από ένα μέτρο έως εξ ρούπια μακριός με δύο τρύπες εις ένα ρούπι η μία από την άλλην, ένα σχοινί περασμένον, έχοντας δύο κόμπους εις τες άκρες  να μην ξεπερνά. Αυτού έβαζαν τους πόδας και έστριβον το ξύλον και έσφιγγον τα πόδια, εις τους αστραγάλους από κάτω και ο δάσκαλος έδερνε. Πολλά παιδιά εκατουριώντο από τον φόβο των όταν ο αγριο-δάσκαλος εφώναζε του παιδιού: βρε θεοκατάρατε! (Θ. Ν. Φιλαδελφέως, Περί των από του ΙΗ’ αιώνος εν Αθήναις σχολείων, τ. Δ’ σ.316) Το βάρβαρο αυτό μέσο βασανισμού καταργήθηκε για τα ελληνικά σχολεία με διάταγμα του Καποδίστρια το 1829, διότι θεωρήθηκε ότι <<ο ραβδισμός των παιδιών δεν είναι μέσον καλής διαγωγής, διότι ταπεινώνει τόσον την ψυχή του ανθρώπου ώστε να γίνεται αχρείος διόλου και τότε κάκιστος πολίτης ή ηλίθιος και τότε άχρηστος. (Ιστορικό. Αρχείο. Εθνικής. Βιβλιοθήκης, αριθ.2972 ) Μπορεί και ο ραβδισμός και ο φάλαγγας να καταργήθηκαν στα χαρτιά, αλλά πολλοί έχουν υποστεί ή το ένα ή τον άλλον και κάποιοι θυμούνται ακόμη- και πώς να τον ξεχάσουν- αφού κυρίως ο φάλαγγας διατηρήθηκε και εφαρμόστηκε μέχρι τις ημέρες μας από τα αποβράσματα των πάσης φύσεως και εξουσίας υπηρετών. Αυτός ο τρόπος βασανισμού (από το αραβικό φαλάκ) ήταν οθωμανική πατέντα, που την αξιοποίησαν και την βελτίωσαν οι ημεδαποί και οι αλλοδαποί, κατά το πνεύμα, απόγονοι Τούρκων. Στην Τουρκοκρατία ήταν το συνηθέστερο μέσω βασανισμού. Κάποιος δυστυχής, που υπέστη τότε το μαρτύριο, μας το περιγράφει: <<… έδησαν χείρας μου και πόδας σταυροειδώς επάνω της γης. Είχον ξύλα παχέα καθ’ α στηρίγματα οίκου επί της γης, και εκείνοις εδεσμεύσαν μοι και ούτως ήρξαντος τύπτειν με μετά ραπίδων, δύο άνδρες, υγραίνοντας τας ραπίδας εν αλμυρώ ύδατι, και όταν ο εις άνω έφερε την ραπίδα, ο έτερος κατέφρεν την ετέραν ραπίδα, τύπτοντες με ίνα μηδαμώς έχω τινά ανάπαυσιν, και ίνα με αλγή σφόδρα…. (Πόνησις Χριστοφόρου του Αγγέλου, Οξφόρδη 1717.) Αλλά και ο Μιαούλης μας περιγράφει μία παρόμοια σκηνή: Έφερον τον εγκληματία εις την καγκελαρία, τον έστρωσαν πρηνή κατά γης. Δύο άνθρωποι της φρουράς τον εκράτουν, ο μεν εις την κεφαλή, ο δε εις τους πόδας. Δύο με άλλοι με στρόπους πισσωμένους τον έδερναν εις τα γλουτία…. Εκατό ή διακοσίους ραβδισμούς…>> (Α. Μιαούλης, Υπόμνημα περί της νήσου Ύδρας, εν Αθήναι 1864, σ. 401)

Πηγή: Τα ψηλά γράμματα της ιστορίας.