Τα καυτά μέτωπα σε Ουκρανία, Συρία, Ιράκ

Η παγκόσμια ειρήνη υποχωρεί, «εκτοπισμένη» από τα πυρά σε διάφορες γωνιές της υφηλίου. Ο κόσμος είναι σήμερα λιγότερο ειρηνικός σε σύγκριση με πριν από επτά χρόνια, όπως προκύπτει από τα δεδομένα στον Δείκτη Παγκόσμιας Ειρήνης (Global Peace Index), δεδομένα που βασίζονται στην καταγραφή και ανάλυση των συγκρούσεων σε 162 χώρες.
Οι ανακατατάξεις, μάλιστα, στον εν λόγω δείκτη φανερώνουν πως η ειρήνη πλέον μετράει τις μεγαλύτερες «απώλειες» των τελευταίων 60 ετών. Κατ' αντιστοιχία, ο
αριθμός των προσφύγων και των εσωτερικά εκτοπισμένων ξεπέρασε το 2013 τα 50 εκατ. για πρώτη φορά μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, με το εν λόγω αρνητικό ρεκόρ να απορρέει κυρίως από τον εμφύλιο στη Συρία.


Τα καυτά μέτωπα σε Συρία, Ιράκ και Ουκρανία έχουν πια εξελιχθεί σε πεδία αναγεννημένων γεωπολιτικών ανταγωνισμών. Το παγκόσμιο πολεμικό παζλ συμπληρώνεται εάν προσθέσει κανείς τις συγκρούσεις σε Αφγανιστάν, Νότιο Σουδάν, Λιβύη και Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, καθώς και τις νέες ασιατικές διαμάχες (Κίνα εναντίον Ιαπωνίας, Κίνα εναντίον Βιετνάμ κ.ά.).

Ο άξονας Συρίας - Ιράκ - Ουκρανίας είναι ωστόσο αυτός που αποτελεί τον μεγαλύτερο πονοκέφαλο για τη Δύση. Ο εμφύλιος στη Συρία, που ξεκίνησε την άνοιξη του 2011, «ήρθε και έδεσε» με την «ανοιχτή πληγή» του Ιράκ στο «πρόσφορο» έδαφος που άφησαν πίσω τους οι ανατροπές της Αραβικής Ανοιξης. Κάπως έτσι φτάσαμε στο σημείο το Ιράκ να αποτελεί σήμερα πεδίο μάχης μεταξύ σιιτών (Ιράν, Χεζμπολάχ, Ασαντ), σουνιτών (Σαουδική Αραβία κ.ά.) και Κούρδων στον αγώνα τους για κυριαρχία στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Παράλληλα, τα σύνορα Συρίας - Ιράκ αντιμετωπίζονται πλέον από τη διεθνή κοινότητα ως φυτώριο τρομοκρατών που ετοιμάζουν χτυπήματα ακόμη και στη Δύση.

Στην Ουκρανία, από την άλλη, βλέπουμε εδώ και επτά μήνες (από τον Νοέμβριο του 2013) να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη ένας άλλος, ψυχροπολεμικού χαρακτήρα αγώνας για επιρροή μεταξύ Δύσης (ΗΠΑ, ΕΕ) και Ρωσίας. Τα καυτά μέτωπα σε Ουκρανία, Συρία και Ιράκ παρουσιάζουν κοινά σημεία. Και στις τρεις περιπτώσεις οι διαμάχες κυοφορήθηκαν σε ένα περιβάλλον που χαρακτηριζόταν από κακή διακυβέρνηση (από έλλειμμα δημοκρατίας, διαφθορά, νεποτισμό) και έντονους εσωτερικούς διχασμούς (φιλορώσοι εναντίον Ουκρανών, σιίτες εναντίον σουνιτών, Κούρδοι με αυτονομιστικές διαθέσεις κ.ά.). Παράλληλα, Ιράκ και Ουκρανία παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και από ενεργειακή σκοπιά, το πρώτο ως η χώρα με τα πέμπτα μεγαλύτερα διαπιστωμένα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο, και η δεύτερη ως «αγωγός» μεταφοράς του ρωσικού φυσικού αερίου.

Το Κρεμλίνο ανακοίνωσε χθες πως αναμένεται τηλεφωνική συνομιλία μεταξύ Ομπάμα - Πούτιν για τις εξελίξεις σε Ιράκ, Συρία και Ουκρανία, ενώ και ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Τζον Κέρι ξεκινά περιοδεία σε Ευρώπη και Μέση Ανατολή με τα ίδια θέματα στον κορυφή της ατζέντας του.

Σε επίπεδο στρατηγικής - εξωτερικής πολιτικής οι εξελίξεις συνιστούν μεγάλη πρόκληση για τη Δύση (ΗΠΑ, ΕΕ), η οποία ωστόσο δείχνει απρόθυμη να εμπλακεί στρατιωτικά και να αρθρώσει κοινή φωνή. Οι αεροπορικές επιδρομές που είδαμε για τελευταία φορά στη Λιβύη το 2011 δεν έχουν μέχρι στιγμής επαναληφθεί σε Συρία - Ιράκ και δύσκολα θα επαναληφθούν. Οι εξελίξεις στο μέτωπο της Ανατολικής Ουκρανίας έχουν από την άλλη επαναφέρει την κουβέντα περί τόνωσης του ΝΑΤΟ, με τις ΗΠΑ να ενισχύουν τη στρατιωτική παρουσία τους στην Ανατολική Ευρώπη και να καλούν τους απρόθυμους Ευρωπαίους συμμάχους να ξοδέψουν περισσότερα στην άμυνα, πράγμα που ήδη κάνουν χώρες όπως η Κίνα, η Ρωσία, η Ιαπωνία κ.ά.