Ο άνθρωπος, οπλισμένος με τη λογική και υποκινούμενος από μία συνεχή, εσωτερική ανησυχία και αναζήτηση, κάνει επιστήμη. Παρατηρεί με κάθε δυνατό τρόπο τον φυσικό κόσμο, εξετάζει τα διαθέσιμα στοιχεία, δηλώνει το «πρόβλημα», διατυπώνει μια υπόθεση, σχεδιάζει και πραγματοποιεί πειράματα, συγκεντρώνει και αναλύει τα δεδομένα και εξάγει συμπεράσματα. Έτσι
διατυπώθηκαν οι διάφοροι νόμοι αλλά και θεωρίες, όπως της βαρύτητας, το ηλιοκεντρικό σύστημα, οι τροχιές των πλανητών κ.λπ. Καθώς η επιστήμη κάνει καινούριες ανακαλύψεις, κάποτε αναιρεί παλαιότερες θεωρίες που διαπιστώνει πως δεν ισχύουν, όπως το γεωκεντρικό σύστημα, και άλλοτε τις βελτιώνει, διορθώνοντας κάποια σημεία τους. Επιπλέον, προβλέπει στοιχεία που διαφαίνεται πως πρέπει να υπάρχουν αλλά ακόμη δεν έχουν ανακαλυφθεί.
Ας δώσουμε ένα παράδειγμα γι’ αυτό το τελευταίο. Το 1781, ο Βρετανός αστρονόμος William Herschel ανακάλυψε ένα νέο πλανήτη, που τον ονόμασαν Ουρανό. Οι αστρονόμοι υπολόγισαν την τροχιά του και την απόστασή του από τον ήλιο. Ο Ουρανός βρισκόταν αρκετά πιο μακριά από τον προηγούμενό του πλανήτη Κρόνο.
Οι αστρονόμοι δεν άργησαν ν’ αντιληφθούν ότι κάποιο λάθος υπήρχε σε ό,τι παρατηρούσαν για τον Ουρανό. Ο Ουρανός δεν συμπεριφερόταν όπως αναμενόταν, με βάση τους υπολογισμούς των βρετανών και γάλλων μαθηματικών που ακολουθούσαν την κλασική θεωρία του Ισαάκ Νεύτωνα. Τι συνέβαινε λοιπόν; Μήπως η θεωρία του Νεύτωνα δεν ίσχυε στη μεγάλη απόσταση του Ουρανού ή ήταν πιθανό να υπάρχει ένα άλλος πλανήτης πέραν του Ουρανού, που επηρέαζε το βαρυτικό πεδίο του; Δύο μαθηματικοί, ο John Couch Adams στο Καίμπριτζ και ο Urbain Le Verrier στο Παρίσι, ανέλαβαν να εξετάσουν τη δεύτερη εκδοχή, ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο. Το 1846, ο Le Verrier έγραψε σ’ έναν συνάδελφό του στο Βερολίνο, λέγοντάς του πού να κοιτάξει για τον καινούριο υποθετικό πλανήτη στον ουρανό.
Ο γερμανός αστρονόμος Johann Gottfried Galle δεν άργησε να βρει τον νέο πλανήτη που σήμερα γνωρίζουμε με το όνομα Ποσειδών. Δεν είναι υπέροχη όλη αυτή η επιστημονική εμπειρία; Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν είπε το 1936 πως «το αιώνιο μυστήριο του κόσμου είναι πως είναι κατανοήσιμος» (μπορούμε να τον κατανοήσουμε). Το γεγονός αυτό είναι ένα «θαύμα». Για τον Αϊνστάιν, η κατανόηση αυτή απαιτεί μια εξήγηση. Το πλέον ακατανόητο πράγμα σχετικά με το σύμπαν είναι ότι μπορεί να κατανοηθεί. Έχοντας λοιπόν αντιληφθεί ότι μπορούμε να κατανοήσουμε το σύμπαν μέσω των φυσικών επιστημών, εγείρεται το ερώτημα, γιατί υπάρχει μια τέτοια θεμελιώδης λογική σχέση μεταξύ του ανθρώπινου νου και των δομών του σύμπαντος.
Εδώ ισχύει η εξής βασική σκέψη: Η επιστήμη εγείρει ερωτήματα που ξεπερνούν τις δυνατότητές της ώστε να δώσει απαντήσεις. Και τα ερωτήματα είναι πολλά. Πώς έγινε και υπάρχουν οι φυσικοί νόμοι. Ποιος ρύθμισε τις αστρονομικές σταθερές, όπως η βαρυτική σταθερά και η ταχύτητα του φωτός; Υπάρχει Κάποιος που τα έφτιαξε να λειτουργούν έτσι ακριβώς; Γιατί υπάρχει ζωή στη γη μας με την τεράστια ποικιλία που την γνωρίζουμε και όχι αλλού γύρω μας; Κι ο άνθρωπος πού οφείλει την ύπαρξή του; Τι είναι η ψυχή, η συνείδηση, το ωραίο, το καλό; Ποιο είναι το νόημα της ζωής; Πού πηγαίνουμε όταν πεθαίνουμε; Ο άνθρωπος στρέφεται στη φιλοσοφία και τη θρησκεία για να βρει απάντηση σ’ αυτά του τα ερωτήματα.
Πριν όμως βαδίσουμε στο χώρο της φιλοσοφίας και της θρησκείας, ας ακούσουμε τι έχουν πει οι φυσικοί επιστήμονες για το σύμπαν που παρατηρούν. Ο Sir Fred Hoyle είπε:
Μια κοινής λογικής εξήγηση των γεγονότων προτείνει ότι ένας επιβλέπων ανακατεύεται με τη φυσική, όπως και με τη χημεία και βιολογία, και δεν αξίζει να μιλάμε για τυφλές δυνάμεις στη φύση. Δεν πιστεύω πως οποιοσδήποτε φυσικός που εξέτασε τις μαρτυρίες, μπόρεσε ν’ αποτύχει να εξάγει το συμπέρασμα ότι οι νόμοι της πυρηνικής φυσικής έχουν σκόπιμα σχεδιαστεί αναφορικά με τις συνέπειες που αυτοί παράγουν μέσα στ’ αστέρια. Ο Dr David D. Deutch είπε: Αν κάποιος ισχυρίζεται ότι εκπλήσσεται από τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά που έχει το σύμπαν, κρύβει το κεφάλι του στην άμμο. Αυτά τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά ΕΙΝΑΙ εκπληκτικά και απίθανα.
Ο διάσημος Stephen Hawking, στο βιβλίο του «Μία Σύντομη Ιστορία του Χρόνου» γράφει:
«Το αξιοσημείωτο γεγονός είναι ότι οι τιμές αυτών των αριθμών (των σταθερών της φυσικής) φαίνεται να είναι πολύ καλά ρυθμισμένες για να είναι δυνατή η ανάπτυξη της ζωής. Για παράδειγμα, αν η ηλεκτρική φόρτιση του ηλεκτρονίου ήταν ελαφρά διαφορετική, τ’ αστέρια δεν θα μπορούσαν να κάψουν υδρογόνο και ήλιο, ή αλλιώς, δεν θα είχαν εκραγεί. Φαίνεται σαφές ότι υπάρχουν σχετικά λίγες διακυμάνσεις τιμών για τους αριθμούς (των σταθερών) που θα επέτρεπαν την ανάπτυξη οποιασδήποτε μορφής νοήμονος ζωής. Τα περισσότερα πακέτα τιμών θα έφερναν στην ύπαρξη σύμπαντα που, αν και θα ήταν πολύ όμορφα, δεν θα υπήρχε κανένας ικανός να θαυμάσει αυτήν την ομορφιά. Μπορεί κάποιος να το θεωρήσει αυτό είτε ως μαρτυρία ενός θεϊκού σκοπού στη Δημιουργία και την εκλογή των νόμων της επιστήμης, είτε ως υποστήριξη για την ισχυρή ανθρωπική αρχή.»
Το φιλοσοφικό δίλημμα που δημιούργησε την ανθρωπική αρχή είναι ότι οι σταθερές του σύμπαντος σε μικροκοσμικό (ατομικές σταθερές), μακροκοσμικό (π.χ. ηλεκτρομαγνη-τικές δυνάμεις) και σε κοσμολογικό επίπεδο φαίνεται να είναι σε εξαιρετικά τέλεια αρμονία μεταξύ τους προκειμένου η νοήμων ζωή να μπορεί να είναι δυνατή αλλά και να εξελίσσεται. Αυτή η ανησυχία για το πώς πλάσματα με συνείδηση, όπως εμείς, γίνεται να υπάρχουμε στο Σύμπαν ονομάζεται ανθρωπική αρχή.
Έχοντας κατά νου τα παραπάνω, η φιλοσοφία διατυπώνει το κοσμολογικό επιχείρημα.
1. Κάθε τι που υπάρχει έχει μια εξήγηση για την ύπαρξή του, είτε ως αναγκαιότητα ένεκα της ίδιας του της φύσης είτε ένεκα εξωτερικής αιτίας. 2. Αν το σύμπαν έχει εξήγηση για την ύπαρξή του, αυτή είναι ο Θεός. 3. Το σύμπαν υπάρχει. 4. Συνεπώς, η εξήγηση της ύπαρξης του σύμπαντος είναι ο Θεός.
Το επιχείρημα είναι λογικό. Το ερώτημα είναι αν οι παραπάνω υποθέσεις είναι αληθείς. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το σύμπαν υπάρχει (πρόταση 3). Η πρόταση (1) είναι εύλογη. Στην καθημερινή μας ζωή εννοούμε να εξηγούμε λογικά τα πάντα. Όταν λ.χ. βαδίζεις σ’ ένα δάσος θεωρείς λογικό να συναντήσεις πολλά πράγματα που ανήκουν σ’ αυτό αλλά όχι μια περίεργη ημιδιαφανή συμπαγή σφαίρα. Τότε δεν λες, να, απλά είναι ανεξήγητο. Ξέρεις ότι κάποια εξήγηση υπάρχει για το τι ακριβώς είναι και το πώς βρέθηκε εκεί και ψάχνεις να την βρεις. Το ίδιο ισχύει για τη μεγάλη σφαίρα που λέγεται Γη. Η πρόταση (2) είναι εύλογη από μόνη της αλλά επιπλέον στέκει όσο και αυτή που οι αθεϊστές υποστηρίζουν, πως αν ο Θεός δεν υπάρχει, τότε το σύμπαν δεν έχει εξήγηση για την ύπαρξή του. Στην πρόταση (1) συνεπώς, καταλήγουμε πως το σύμπαν οφείλει την ύπαρξή του σε εξωτερική αιτία, και θα δείξουμε στο επόμενο άρθρο μας πως αυτή είναι ο Θεός.
Δείξαμε ότι ο έκδηλος αλλά και επιπόλαιος ενθουσιασμός των αθεϊστών στο 2ο ήμισυ του 20ου αιώνα, πως η χριστιανική πίστη έσβησε, έμοιαζε περισσότερο με «θρησκευτική» προσδοκία παρά με μια συνετή, σοβαρή και αντικειμενική θεώρηση της ζωής. Επιστήμη και χριστιανική πίστη συνυπάρχουν και συζητούν και προσφέρουν την πλέον ολοκληρωμένη εικόνα της πραγματικότητας.
Ελεύθερη Ευαγγελική Εκκλησία Κομοτηνής
Πηγή
διατυπώθηκαν οι διάφοροι νόμοι αλλά και θεωρίες, όπως της βαρύτητας, το ηλιοκεντρικό σύστημα, οι τροχιές των πλανητών κ.λπ. Καθώς η επιστήμη κάνει καινούριες ανακαλύψεις, κάποτε αναιρεί παλαιότερες θεωρίες που διαπιστώνει πως δεν ισχύουν, όπως το γεωκεντρικό σύστημα, και άλλοτε τις βελτιώνει, διορθώνοντας κάποια σημεία τους. Επιπλέον, προβλέπει στοιχεία που διαφαίνεται πως πρέπει να υπάρχουν αλλά ακόμη δεν έχουν ανακαλυφθεί.
Ας δώσουμε ένα παράδειγμα γι’ αυτό το τελευταίο. Το 1781, ο Βρετανός αστρονόμος William Herschel ανακάλυψε ένα νέο πλανήτη, που τον ονόμασαν Ουρανό. Οι αστρονόμοι υπολόγισαν την τροχιά του και την απόστασή του από τον ήλιο. Ο Ουρανός βρισκόταν αρκετά πιο μακριά από τον προηγούμενό του πλανήτη Κρόνο.
Οι αστρονόμοι δεν άργησαν ν’ αντιληφθούν ότι κάποιο λάθος υπήρχε σε ό,τι παρατηρούσαν για τον Ουρανό. Ο Ουρανός δεν συμπεριφερόταν όπως αναμενόταν, με βάση τους υπολογισμούς των βρετανών και γάλλων μαθηματικών που ακολουθούσαν την κλασική θεωρία του Ισαάκ Νεύτωνα. Τι συνέβαινε λοιπόν; Μήπως η θεωρία του Νεύτωνα δεν ίσχυε στη μεγάλη απόσταση του Ουρανού ή ήταν πιθανό να υπάρχει ένα άλλος πλανήτης πέραν του Ουρανού, που επηρέαζε το βαρυτικό πεδίο του; Δύο μαθηματικοί, ο John Couch Adams στο Καίμπριτζ και ο Urbain Le Verrier στο Παρίσι, ανέλαβαν να εξετάσουν τη δεύτερη εκδοχή, ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο. Το 1846, ο Le Verrier έγραψε σ’ έναν συνάδελφό του στο Βερολίνο, λέγοντάς του πού να κοιτάξει για τον καινούριο υποθετικό πλανήτη στον ουρανό.
Ο γερμανός αστρονόμος Johann Gottfried Galle δεν άργησε να βρει τον νέο πλανήτη που σήμερα γνωρίζουμε με το όνομα Ποσειδών. Δεν είναι υπέροχη όλη αυτή η επιστημονική εμπειρία; Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν είπε το 1936 πως «το αιώνιο μυστήριο του κόσμου είναι πως είναι κατανοήσιμος» (μπορούμε να τον κατανοήσουμε). Το γεγονός αυτό είναι ένα «θαύμα». Για τον Αϊνστάιν, η κατανόηση αυτή απαιτεί μια εξήγηση. Το πλέον ακατανόητο πράγμα σχετικά με το σύμπαν είναι ότι μπορεί να κατανοηθεί. Έχοντας λοιπόν αντιληφθεί ότι μπορούμε να κατανοήσουμε το σύμπαν μέσω των φυσικών επιστημών, εγείρεται το ερώτημα, γιατί υπάρχει μια τέτοια θεμελιώδης λογική σχέση μεταξύ του ανθρώπινου νου και των δομών του σύμπαντος.
Εδώ ισχύει η εξής βασική σκέψη: Η επιστήμη εγείρει ερωτήματα που ξεπερνούν τις δυνατότητές της ώστε να δώσει απαντήσεις. Και τα ερωτήματα είναι πολλά. Πώς έγινε και υπάρχουν οι φυσικοί νόμοι. Ποιος ρύθμισε τις αστρονομικές σταθερές, όπως η βαρυτική σταθερά και η ταχύτητα του φωτός; Υπάρχει Κάποιος που τα έφτιαξε να λειτουργούν έτσι ακριβώς; Γιατί υπάρχει ζωή στη γη μας με την τεράστια ποικιλία που την γνωρίζουμε και όχι αλλού γύρω μας; Κι ο άνθρωπος πού οφείλει την ύπαρξή του; Τι είναι η ψυχή, η συνείδηση, το ωραίο, το καλό; Ποιο είναι το νόημα της ζωής; Πού πηγαίνουμε όταν πεθαίνουμε; Ο άνθρωπος στρέφεται στη φιλοσοφία και τη θρησκεία για να βρει απάντηση σ’ αυτά του τα ερωτήματα.
Πριν όμως βαδίσουμε στο χώρο της φιλοσοφίας και της θρησκείας, ας ακούσουμε τι έχουν πει οι φυσικοί επιστήμονες για το σύμπαν που παρατηρούν. Ο Sir Fred Hoyle είπε:
Μια κοινής λογικής εξήγηση των γεγονότων προτείνει ότι ένας επιβλέπων ανακατεύεται με τη φυσική, όπως και με τη χημεία και βιολογία, και δεν αξίζει να μιλάμε για τυφλές δυνάμεις στη φύση. Δεν πιστεύω πως οποιοσδήποτε φυσικός που εξέτασε τις μαρτυρίες, μπόρεσε ν’ αποτύχει να εξάγει το συμπέρασμα ότι οι νόμοι της πυρηνικής φυσικής έχουν σκόπιμα σχεδιαστεί αναφορικά με τις συνέπειες που αυτοί παράγουν μέσα στ’ αστέρια. Ο Dr David D. Deutch είπε: Αν κάποιος ισχυρίζεται ότι εκπλήσσεται από τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά που έχει το σύμπαν, κρύβει το κεφάλι του στην άμμο. Αυτά τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά ΕΙΝΑΙ εκπληκτικά και απίθανα.
Ο διάσημος Stephen Hawking, στο βιβλίο του «Μία Σύντομη Ιστορία του Χρόνου» γράφει:
«Το αξιοσημείωτο γεγονός είναι ότι οι τιμές αυτών των αριθμών (των σταθερών της φυσικής) φαίνεται να είναι πολύ καλά ρυθμισμένες για να είναι δυνατή η ανάπτυξη της ζωής. Για παράδειγμα, αν η ηλεκτρική φόρτιση του ηλεκτρονίου ήταν ελαφρά διαφορετική, τ’ αστέρια δεν θα μπορούσαν να κάψουν υδρογόνο και ήλιο, ή αλλιώς, δεν θα είχαν εκραγεί. Φαίνεται σαφές ότι υπάρχουν σχετικά λίγες διακυμάνσεις τιμών για τους αριθμούς (των σταθερών) που θα επέτρεπαν την ανάπτυξη οποιασδήποτε μορφής νοήμονος ζωής. Τα περισσότερα πακέτα τιμών θα έφερναν στην ύπαρξη σύμπαντα που, αν και θα ήταν πολύ όμορφα, δεν θα υπήρχε κανένας ικανός να θαυμάσει αυτήν την ομορφιά. Μπορεί κάποιος να το θεωρήσει αυτό είτε ως μαρτυρία ενός θεϊκού σκοπού στη Δημιουργία και την εκλογή των νόμων της επιστήμης, είτε ως υποστήριξη για την ισχυρή ανθρωπική αρχή.»
Το φιλοσοφικό δίλημμα που δημιούργησε την ανθρωπική αρχή είναι ότι οι σταθερές του σύμπαντος σε μικροκοσμικό (ατομικές σταθερές), μακροκοσμικό (π.χ. ηλεκτρομαγνη-τικές δυνάμεις) και σε κοσμολογικό επίπεδο φαίνεται να είναι σε εξαιρετικά τέλεια αρμονία μεταξύ τους προκειμένου η νοήμων ζωή να μπορεί να είναι δυνατή αλλά και να εξελίσσεται. Αυτή η ανησυχία για το πώς πλάσματα με συνείδηση, όπως εμείς, γίνεται να υπάρχουμε στο Σύμπαν ονομάζεται ανθρωπική αρχή.
Έχοντας κατά νου τα παραπάνω, η φιλοσοφία διατυπώνει το κοσμολογικό επιχείρημα.
1. Κάθε τι που υπάρχει έχει μια εξήγηση για την ύπαρξή του, είτε ως αναγκαιότητα ένεκα της ίδιας του της φύσης είτε ένεκα εξωτερικής αιτίας. 2. Αν το σύμπαν έχει εξήγηση για την ύπαρξή του, αυτή είναι ο Θεός. 3. Το σύμπαν υπάρχει. 4. Συνεπώς, η εξήγηση της ύπαρξης του σύμπαντος είναι ο Θεός.
Το επιχείρημα είναι λογικό. Το ερώτημα είναι αν οι παραπάνω υποθέσεις είναι αληθείς. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το σύμπαν υπάρχει (πρόταση 3). Η πρόταση (1) είναι εύλογη. Στην καθημερινή μας ζωή εννοούμε να εξηγούμε λογικά τα πάντα. Όταν λ.χ. βαδίζεις σ’ ένα δάσος θεωρείς λογικό να συναντήσεις πολλά πράγματα που ανήκουν σ’ αυτό αλλά όχι μια περίεργη ημιδιαφανή συμπαγή σφαίρα. Τότε δεν λες, να, απλά είναι ανεξήγητο. Ξέρεις ότι κάποια εξήγηση υπάρχει για το τι ακριβώς είναι και το πώς βρέθηκε εκεί και ψάχνεις να την βρεις. Το ίδιο ισχύει για τη μεγάλη σφαίρα που λέγεται Γη. Η πρόταση (2) είναι εύλογη από μόνη της αλλά επιπλέον στέκει όσο και αυτή που οι αθεϊστές υποστηρίζουν, πως αν ο Θεός δεν υπάρχει, τότε το σύμπαν δεν έχει εξήγηση για την ύπαρξή του. Στην πρόταση (1) συνεπώς, καταλήγουμε πως το σύμπαν οφείλει την ύπαρξή του σε εξωτερική αιτία, και θα δείξουμε στο επόμενο άρθρο μας πως αυτή είναι ο Θεός.
Δείξαμε ότι ο έκδηλος αλλά και επιπόλαιος ενθουσιασμός των αθεϊστών στο 2ο ήμισυ του 20ου αιώνα, πως η χριστιανική πίστη έσβησε, έμοιαζε περισσότερο με «θρησκευτική» προσδοκία παρά με μια συνετή, σοβαρή και αντικειμενική θεώρηση της ζωής. Επιστήμη και χριστιανική πίστη συνυπάρχουν και συζητούν και προσφέρουν την πλέον ολοκληρωμένη εικόνα της πραγματικότητας.
Ελεύθερη Ευαγγελική Εκκλησία Κομοτηνής
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ρίξε και εσύ μια αλήθεια ή ένα ψέμα ή κι ακόμα άλλη μιά αοριστία..