Ο ομογενής που έπεισε τις ΗΠΑ να ρίξουν πυρηνικά στο διάστημα

ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Ηταν 1η Μαΐου του 1958, όταν ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντουάιτ Ντ. Αϊζενχάουερ (Dwight D. Eisenhower) έδωσε το «πράσινο φως» για μία αποστολή με την ονομασία «Project Argus» (Σχέδιο Αργος), το οποίο προέβλεπε ο Αμερικανικός Στρατός να εκτοξεύσει μία πυρηνική

κεφαλή στο διάστημα από το κατάστρωμα ενός πλοίου στο Νότιο Ατλαντικό, ανέφερε η «New York Post».

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, τίποτε παρόμοιο δεν είχε εγχειρηθεί στο παρελθόν, εκείνη την εποχή και υπήρχαν σημαντικοί κίνδυνοι. Αλλά ίσως, το πιο παράξενο με το «Σχέδιο Αργος» ήταν πως το σκέφτηκε ένας μηχανικός ανελκυστήρων, ο οποίος ωστόσο ήταν ιδιοφυία.

Επρόκειτο, ανέφερε η αμερικανική εφημερίδα για τον -ελληνικής καταγωγής- Νικόλα Χριστοφίλου (Nicholas Christofilos), ο οποίος παρότι δεν είχε Ph.D. είχε εξασφαλίσει μία θέση σε μία εγκατάσταση ερευνών με κύρος, μέσω της ισχυρής θέλησής του. Πίστευε δε πως οι σοβιετικοί πυρηνικοί πύραυλοι θα μπορούσαν να αλλάξουν πορεία ή ακόμη και να καταστραφούν από πυρηνικά των ΗΠΑ στο διάστημα με την δημιουργία πεδίου ακτινοβολίας που θα παγίδευε τα εχθρικά όπλα.

Το βιβλίο «Burning the Sky: Operation Argus and the Untold Story of the Cold War Nuclear Tests in Outer Space» (Βάζοντας Φωτιά στον Ουρανό: Η Επιχείρηση Αργος και η Ανείπωτη Ιστορία των Πυρηνικών Δοκιμών στο Διάστημα κατά τον Ψυχρό Πόλεμο), του Μαρκ Γούλβερτον (Mark Wolverton), από την «The Overlook Press» που κυκλοφόρησε στις 13 Νοεμβρίου, αφηγείται την ιστορία ενός από τα πιο παράξενα πειράματα της ιστορίας του Αμερικανικού Στρατού και την απίθανης ιδιοφυίας που τα κατέστησε πραγματικότητα.

Ο Χριστοφίλου, γεννήθηκε στην Βοστώνη το 1916 και μεγάλωσε στην Ελλάδα. Πήρε το πτυχίο Μηχανολόγου στην Αθήνα πριν από την Κατοχή των Ναζί. Αναγκάστηκε να περάσει το διάστημα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου επισκευάζοντας ανελκυστήρες και στρατιωτικά οχήματα για τους Γερμανούς, αλλά μελέτησε πυρηνική φυσική μόνος του τη νύχτα με στόχο να σχεδιάζει και να βελτιώσει επιταχυντές σωματιδίων.

Ανοιξε την δική του επιχείρηση επιδόρθωσης ανελκυστήρων μετά τον Β’ Π.Π. Συνέχισε ωστόσο την έρευνά του για τον σχεδιασμό ενός «νέου τύπου επιταχυντή σωματιδίων», που, όπως αργότερα ανακάλυψε, είχε ήδη εφευρεθεί. Η ονομασία του: Σύγχροτρο (synchrotron).

Αλλά αυτό δεν τον σταμάτησε, καθώς πέρασε τα επόμενα δύο χρόνια «επινοώντας τρόπους να βελτιώσει τα σχέδια (των εφευρετών)».

Οι υπάρχοντες επιταχυντές απαιτούσαν «τεράστια φορτία ηλεκτρικής ισχύρος» και «τεράστιους, δύσκαμπτους και εξαιρετικά ακριβούς μαγνήτες». Ο Χριστοφίλου ήθελε να το αλλάξει αυτό.

Ανέπτυξε μία προσέγγιση την οποία αποκαλούσε «η ‘αρχή της ισχυρής εστίασης (strong focusing principle), έναν τρόπο να διαχειριστεί εναλλακτικά μαγνητικά πεδία εντός ενός κύκλοτρου ώστε να ελέγξει με δέσμες σωματιδίων».

Αν πετύχαινε θα έλυνε ένα μακροχρόνιο πρόβλημα που είχαν οι επιστήμονες οι οποίοι προσπαθούσαν να ελέγξουν την κίνηση τέτοιων σωματιδίων.

Φυσιολογικά, ένας επιστήμονας με τέτοια ανακάλυψη θα έκανε πειράματα, θα έγραφε ένα ακαδημαϊκό άρθρο και θα το δημοσίευε. Αλλά ο Χριστοφίλου δεν είναι διαπιστευτήρια, πόρους ή ακόμη επαφές με άλλους επιστήμονες. Απλά κατέθεσε μία αίτηση για Ευρεσιτεχνία.

Χωρίς να το γνωρίζει ο ίδιος, το Brookhaven National Laboratory στο Λονγκ Αϊλαντ, είχε, ανεξάρτητα, επίσης επικεντρωθεί στο αντικείμενο, δημοσιεύοντας μία έρευνα επί αυτού τον Δεκέμβριο του 1952.

Οταν ο Χριστοφίλου, ενώ ζούσε ακόμη στην Αθήνα, έμαθε γι αυτό προσέλαβε έναν δικηγόρο και τελικά η Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας τελικά συμφώνησε ότι δικαιούνταν να γίνει αναφορά του για την ιδέα. Του δόθηκε αμοιβή 10.000 δολ. για την άδεια στο Brookhaven να την χρησιμοποιήσει. Αλλά για τον Χριστοφίλου, το κύρος που απέκτησε ήταν πιο σημαντικό.

Πλέο, είχε την επιρροή να προωθήσει την άλλη μεγάλη του ιδεά, έναν αντιδραστήρα πυρηνικής σύντηξης με την ονομασία «Astron» (Αστρο).

Παρουσίασε τις ιδέες του σε επιστήμονες της κυβέρνησης των ΗΠΑ, οι οποίοι εργάζονταν σε ένα αντίστοιχο πρόγραμμα με την ονομασία «Project Sherwood». Αυτοί βρήκαν τον τρόπο και τις ιδέες του ενδιαφέροντα, αλλά υπήρχαν ζητήματα.

Δεν είχε κάποια διαβάθμιση σε θέματα ασφάλειας και αυτό ήταν πρόβλημα όταν, κατά την διάρκεια της παρουσίασής του, αφού είχε ξεμείνει από χώρο στον μαυροπίνακα που έγραφε, τον γύρισε από την ανάποδη. Εκεί υπήρχαν εμπιστευτικές πληροφορίες.

Οι άνθρωποι που ήταν υπεύθυνοι της ασφάλειας για το «Project Sherwood», ήταν επίσης σκεπτικοί πως ένας «μηχανικός ανελκυστήρων» μπορούσε να συλλάβει τις ιδέες που είχε ο Χριστοφίλου και ορισμένοι εκτιμούσαν πως μπορεί να είναι Σοβιετικό «δόλωμα».

Παρόλα αυτά, ο ομογενής, δέχθηκε πρόταση για εργασία στο Brookhaven τον Ιούνιο του 1953 και αφού εξασφάλισε διαπιστευτήρια για θέματα ασφάλειας, το 1956 μετακόμισε στην Καλιφόρνια για να εργαστεί στο Berkeley.

Οι ιδέες του έγιναν ακόμη πιο «επίκαιρες» το 1957, όταν η Σοβιετική Ενωση νίκησε τις ΗΠΑ στον αγώνα του διαστήματος, εκτοξεύοντας τους δορυφόρους «Sputnik».

Ο Χριστοφίλου αναγνώρισε πως οι ίδιοι πύραυλοι που μετέφεραν τους Sputnik θα μπορούσαν να  «μεταφέρουν μία πυρηνική κεφαλή πάνω από τον Βόρειο Πόλο και κάτω στις ΗΠΑ». Με βάση την εργασία του στο «Αστρο», είχε μία ιδέα, που σκέφτηκε πως θα μπορούσε να σώσει τις ΗΠΑ από μία σοβιετική επίθεση.

Ονόμασε το σχέδιο του «Αργος» και ανέφερε ότι ήταν «το πιο φανταστικό πείραμα που είχε ποτέ διεξάγει ο άνθρωπος». Πέρασε μήνες υποστηρίζοντάς το. Χάρη στην απόγνωση και τον φόβο για τους Σοβιετικούς, βρήκε πολύ υποστήριξη, με την ιδέα του να φτάνει μέχρι τον Πρόεδρο, ο οποίος την ενέκρινε το 1958.

«Επρόκειτο κυριολεκτικά για ένα επιστημονικό πείραμα παγκόσμιας κλίμακας, χρησιμοποιώντας όλο τον πλανήτη ως εργαστήριο και πειραματικό πεδίο» γράφει ο Γούλβερτον. Μιας σειρά πυρηνικών εκρήξεων σε μεγάλο υψόμετρο με σκοπό τη δημιουργία μιας ζώνης ακτινοβολίας στην ανώτερη ατμόσφαιρα ως μέσο άμυνας κατά των σοβιετικών διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων.

Για να διασφαλιστεί η μυστικότητα, ελήφθη η απόφαση να εκτοξευτούν τα πυρηνικά -θα ήταν τρία- από ένα πλοίο στον Ατλαντικό το «USS Norton Sound». Υπήρχαν ωστόσο πολύ μεγάλα ρίσκα.

Αν ένας πύραυλος «εκτοξευόταν με λανθασμένη τροχιά ή αποτύγχανε να φτάσει σε αρκετό ύψος, μία καταστροφή μπορούσε να συμβεί».

Τελικά το πείραμα, έγινε ανοιχτά του Gough Island στο Νότιο Ατλαντικό Ωκεανό, περισσότερα από 1.300 μίλια μακριά από γη, σε κάθε κατεύθυνση.

Στις 27 Αυγούστου 1958, όταν ήρθε ο καιρός για την πρώτη εκτόξευση, τα περισσότερα μέλη του πληρώματος πήγαν κάτω από το κατάστρωμα και η εκτόξευση έγινε μέσω του συστήματος πλοήγησης του πλοίου, το οποίο έκρινε πότε αυτό είχε την σωστή γωνία.

Η παρατήρηση του δορυφόρου έδειξε πως υπήρξε επιτυχία. Η δεύτερη εκτόξευση, δύο ημέρες αργότερα, απέτυχε να έχει το ύψος που χρειαζόταν. Αλλά η τρίτη, στις 6 Σεπτεμβρίου, ήταν επιτυχής, με τον δορυφόρο και πάλι να καταγράφει «μανδύα από ηλεκτρόνια που εξαπλωνόταν ανά τον πλανήτη». Ηταν μία νέα πτυχή της γνώσης σχετικά με τις συνέπειες της πυρηνικής ενέργειας.

Αν και ο Χριστοφίλου είχε δίκιο για τους σχηματισμούς, τελικά αποφασίστηκε ότι αυτοί δεν θα ήταν αποτελεσματικοί ως αμυντικό όπλο. Ωστόσο, χάρη στον ηλεκτρομαγνητικό παλμό από την έκρηξη στο διάστημα, υπήρχε προοπτική για εφαρμογή ως επιθετικό όπλο.

Αν και ορισμένοι πιστεύουν πως το «Σχέδιο Αργος» δεν είχε αποτέλεσμα, οδήγησε σε περαιτέρω επιστημονική έρευνα, συμπεριλαμβανόμενης μία σειράς από παρόμοιες, αλλά πιο ισχυρές δοκιμές το 1962.

Ο Χριστοφίλου πέρασε την καριέρα του έχοντας και άλλες σημαντικές και τολμηρές ιδέες, μεταξύ των οποίων το «’Seesaw’, ένα σχέδιο για ένα όπλο μεγάλης κλίμακας ακτίνας σωματιδίων για την κατάρριψη εισερχόμενων βαλλιστικών πυραύλων της Ρωσίας». Το «Seesaw» τελικά κρίθηκε μη πρακτικό,  καθώς θα είχε ως αποτέλεσμα «την καταστροφή όλων των Μεσοδυτικών Πολιτειών».

Σύμφωνα με το wikipedia.org το 1958 ο Χριστοφίλου πρότεινε τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα εξαιρετικά χαμηλής συχνότητας (ELF) ως μέσο τηλεπικοινωνίας με υποβρύχια σε κατάδυση, και συνακόλουθα επινόησε το οριζόντιο ηλεκτρικό δίπολο (HED), το μόνο είδος κεραίας που έχει αποδειχθεί πρακτικό για χρήση σε συχνότητες ELF.

Η εφεύρεσή του αυτή εφαρμόσθηκε από το αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικόv ως «Πρόγραμμα Sanguine» ή «Πρόγραμμα Seafarer», για το οποίο κατασκευάσθηκαν τεράστιοι πομποί ELF στο Μίσιγκαν και στο Ουισκόνσιν, αποτελούμενοι από 90 χιλιόμετρα γραμμών μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος, που χρησίμευσαν από το 1985 μέχρι το 2004 για επικοινωνία με πυρηνικά υποβρύχια των ΗΠΑ σε όλο τον κόσμο.

Το 1963 ο Χριστοφίλου τιμήθηκε με το χρυσό μετάλλιο Ελιοτ Κρεσόν (Elliott Cresson Medal) που απονέμει το Ίδρυμα Φραγκλίνου από το 1875.

Απεβίωσε από καρδιακή προσβολή στις 25 Σεπτεμβρίου 1972, σε ηλικία 56 ετών.

«Εθνικός Κήρυξ»