ΣΑΧΣΕΙ-ΒΑΧΣΕΙ

Θα περιγράψω κάτι χαρακτηριστικό για τη ζωή στο Θμπίλισι. Το Θμπίλισι είχε, και βέβαια έχει και τώρα, καταπληκτικές πηγές με ιαματικά θερμά, θειούχα νερά, ωφέλιμα για τους ρευματισμούς. Όσο για το πόσιμο νερό ήταν φρικτό, θολό που το παίρναμε από τον Κούρα, χωρίς να διυλίζεται. Αυτό το νερό έπρεπε να πίνουμε γιατί δεν υπήρχε άλλο, ειδικά για εμάς στο Αβλαμπάρ. Κάτω στην πόλη, αν θυμάμαι καλά, υπήρχαν ένα είδος χαιμαλίδες, που κουβαλούσαν στην πλάτη τους κάτι σαν ντεπόζιτα-δοχεία με νερό από μία πηγή που υπήρχε στο Βοτανικό κήπο- και τα

πωλούσαν στους κατοίκους. Για αυτό ο πληθυσμός στο Αβλαμπάρ μάζευε το νερό του ποταμού σε κουβάδες κι έριχνε μέσα τη στίψη, οπότε την άλλη μέρα κάπως είχε καθαρίσει., γιατί στον πάτο του κουβά μας βρισκόταν δύο δάκτυλα λάσπη. Αυτό το νερό, στο σπίτι μας τουλάχιστον χρησίμευε μόνο για λάτρα, ενώ για να πίνουμε είχαμε εφαρμόσει ένα φίλτρο πάνω στη βρύση. Την εποχή εκείνη, τα σπίτια εκτός από ολίγα μετρημένα δεν είχαν μπάνιο και κάνανε την σωματική καθαριότητα με πρωτόγονα μέσα, για αυτό και συνήθως πήγαιναν στο Χαμάμ (επί το πλείστον τα Σάββατα) Στο σπίτι μας είχαμε μπάνιο με θερμοσίφωνο με ξύλα, εν τούτοις, φαίνεται, οι μητέρες προτιμούσαν να πηγαίνουν στο Χαμάμ, λόγω της καλή ποιότητος του νερού. Το νερό στο Χαμάμ ωφελούσε στα μαλλιά γιατί είχε κάτι συστατικά που τα μαλάκωναν. Πρέπει να διευκρινίσω πως τα νερά του χαμάμ ήταν από ζεστές πηγές και όχι από τον Κουρά. Ο πηγαιμός στο Χαμάμ ήταν, κατά κάποιο τρόπο διασκέδαση, σαν μία εκδρομή, μία διαφορετική νότα που θα άλλαξε σαν μελωδία την πνευματικά φτωχής τότε ζωής. Εφόσον το χαμάμ είναι τούρκικο φυσικό ήταν γύρω του να σχηματίζεται η τούρκικη συνοικία η οποία ονομαζόταν Σαϊτάν-Μπαζάρ δηλαδή το Παζάρι του διαβόλου. Εκεί και τα σπίτια τους και τα μαγαζιά τους, εντελώς χώρια από τους άλλους κατοίκους. Έτσι συχνά τα Σάββατα πηγαίναμε οικογενειακώς, δηλαδή γυναίκες και παιδιά με το δικό μας αν είχαμε αμάξι, ή ενοικιασμένο φαϊτόν (έτσι λεγόταν το αμάξι με δύο άλογα που είναι ασφαλώς παρμένο από η μυθολογία. Με από το Χαμάμ υπήρχε και μία γαστρονομική απόλαυση. Μετά από το Χαμάμ υπήρχε σειρά από τούρκικες ψησταριές με ένας είδος σπεσιαλιτέ: έφτιαχνα κάτι μεγάλες λαγάνες με πολύ λεπτές σχεδόν διάφανες, που σε αυτές τύλιγαν ζεστά Λουλά-Κεμπάπ, γαρνιρισμένα με μπόλικο, λεπτό κομμένο κρεμμύδι και πασπαλισμένα με κάποιο θρύμμα κόκκινου χρώματος- ξυνωπό στη γεύση. Όλο αυτό το κατασκεύασμα έπαιρνε ένα στενόμακρο σχήμα κι αλαμβάναμε από ένα κάθεμιά από μας μπαίναμε σε ένα φαϊτόν κι επιστρέφαμε σπίτι. Μία φορά, μετά από τέτοιο μπανιάρισμα και λουλάκεμπαμπισμό ξαφνικά βρεθήκαμε μάρτυρες ενός βάρβαρου θεάματος! Επρόκειτο περί μιας θρησκευτικής εορτής μωαμεθανών. Το φαϊτόν μας σταμάτησε και οι μεγάλοι μας είπαν πολύ αυστηρά: << Μην τυχόν γελάσετε! Ούτε να μιλάτε!>> Μείναμε απολιθωμένοι μπροστά σε ένα τρομακτικό θέαμα. Το θέαμα αυτό αποτυπώθηκε τόσο έντονα στην μνήμη μου που πολύ έντονα μπορώ εύκολα να το περιγράψω: Πολλοί άντρες, μάλλον νέοι, με το πάνω μέρος του σώματος τους γυμνό, προχωρούσαν σε τέλεια κανονικές σειρές-γραμμές, με ένα αργό, σταθερό και βαριά συντονισμένο βήμα. Ούτε ένα σώμα δεν προσπερνούσε το άλλο έστω και για μία αμελητέα απόσταση αυτή την τέλεια ομαδική κίνηση θα ζήλευαν οι μεγάλοι χορογράφοι της εποχής. Σε κάθε τους βήμα όλοι μαζί σκύβανε μπροστά και χτυπάγανε μόνοι τους τις πλάτες τους με σιδερένιες αλυσίδες και, μαζί με κάθε κτύπο, βγαίνανε τραχειές φωνές από τα στήθη τους σαν από τον Άδη, φωνάζοντας: <<ΣΑΧΣΕΙ-ΒΑΧΣΕΙ>>… Έτσι συνέχιζαν, με αυτό τον πένθιμο γδούπο και βήμα, ενώ το αίμα έτρεχε ποτάμια από τις πλάτες τους. Ανατριχιαστικό θέαμα! Αφού πέρασαν μπροστά από τα μάτια μας πολλές τέτοιες ομάδες, που διέσχιζαν τους δρόμους όλης της συνοικίας των, ξαφνικά φάνηκε ένα άλλο μακάβριο θέαμα . Ασφαλώς θα ήταν ο αρχηγός τους και ο πρωταγωνιστής της τελετής αυτής. Επάνω σε ένα άσπρο άλογο βρισκόταν ένας άντρας ντυμένος βέβαια με τα δικά τους εθνικά ρούχα. Έδειχνε πως κρατούσε τα γκέμια του αλόγου αλλά νόμιζες ότι θα πέσει! Το κεφάλι του νόμιζες πως ήταν κομμένο στα δύο! Το τουρμπάνι του ήταν μέσα στα αίματα! Ένα σπαθί σαν να ήταν χωμένο στο κεφάλι του, έτσι που η λαβή βρισκόταν πίσω στο σβέρκο το ένα μέρος του σπαθιού εξαφανιζόταν στο τουρμπάνι (κεφάλι) και το υπόλοιπο, η μύτη του σπαθιού, εμφανιζόταν, σαν να έβγαινε από το μέτωπο! Το σώμα του κουνιότανε επάνω στο άλογο με το βηματισμό του ζώου, ταλαντευόμενο προς-πίσω, σαν νεκρό σώμα που περίμενες από στιγμή σε στιγμή να πέσει κάτω! Ασφαλώς θα είχα εφιάλτες εκείνη τη νύχτα σαν παιδί, θα τα πίστεψα όλα όσα είδαν τα μάτια μου. Βέβαια οι νέοι μουσουλμάνοι  σακάτευαν αληθινά τις πλάτες τους αλλά ο αρχηγός τους με τη μυστήρια εμφάνιση του σίγουρα ήταν σκηνοθεσία για να πεισθούν οι μωαμεθανοί, πως ήταν χρέος τους να πεθάνουν ή να σακατευθούν στο όνομα του Αλάχ!

Μανόν Ρενιέρη, Αναμνήσεις από τον Καύκασο