Ρώσοι και Γερμανοί «μοιράζουν» την Ουκρανία

Την περασμένη Δευτέρα, αντιδρώντας στο δημοψήφισμα για ανεξαρτησία που διεξήχθη στην ανατολική Ουκρανία, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρόσθεσε τα ονόματα 13 αξιωματούχων και δύο εταιρείες ρωσικών συμφερόντων στον κατάλογο των κυρώσεων σε βάρος της Μόσχας.
Την περασμένη Δευτέρα, αντιδρώντας στο δημοψήφισμα για ανεξαρτησία που διεξήχθη στην ανατολική Ουκρανία, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρόσθεσε τα ονόματα 13 αξιωματούχων και δύο εταιρείες ρωσικών συμφερόντων στον
κατάλογο των κυρώσεων σε βάρος της Μόσχας. Ανάμεσα στα ονόματα αυτά, όμως, και παρά τις φήμες που διέρρεαν το τελευταίο διάστημα, δεν βρίσκεται εκείνο του ισχυρού άνδρα της Gazprom, Αλεξέι Μίλερ. Όπως δε αποκάλυψε χθες η οικονομική εφημερίδα Vedomosti, υπεύθυνοι γι' αυτό είναι οι επικεφαλής μεγάλων γαλλικών, ιταλικών, γερμανικών και άλλων δυτικών ενεργειακών ομίλων, οι οποίοι άσκησαν όλη τους την επιρροή προκειμένου ο Μίλερ να εξαιρεθεί από τη «μαύρη λίστα».

«Δεν ήταν εύκολο να εισακουσθούν από τις αρχές, χρειάστηκε να κάνουν πολλά τηλεφωνήματα για να το επιτύχουν», δήλωσε χαρακτηριστικά (και ανωνύμως, για ευνόητους λόγους) στη ρωσική εφημερίδα ο εκπρόσωπος ενός από αυτούς τους ομίλους. Όσο για το επιχείρημα το οποίο επικαλέστηκαν ήταν πως ενδεχόμενες κυρώσεις σε βάρος του Μίλερ θα περιέπλεκαν σημαντικά τις δουλειές με την Gazprom, η οποία εξακολουθεί να αποτελεί τον πιο σημαντικό ίσως «παίκτη» στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, καθώς καλύπτει σήμερα πάνω από το ένα τέταρτο των αναγκών της σε φυσικό αέριο.

Η αποκάλυψη αυτή, παρ' όλο που δεν επιβεβαιώθηκε ούτε όμως διαψεύστηκε, είναι ένα ακόμη κομμάτι στο παζλ των εντατικών και, σε μεγάλο βαθμό, απεγνωσμένων προσπαθειών που καταβάλλουν οι περισσότεροι Ευρωπαίοι, προκειμένου να αποφύγουν να έρθουν σε σύγκρουση με τη Ρωσία εξαιτίας της Ουκρανίας. Η δημόσια... αυτοκριτική που άσκησε προχθές ο αντικαγκελάριος της Γερμανίας, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ - παραδεχόμενος ότι «δεν ήταν πολύ έξυπνο ότι δημιουργήσαμε στην Ουκρανία την εντύπωση πως έπρεπε να διαλέξει ανάμεσα στη Ρωσία και την Ε.Ε.- αποδεικνύει του λόγου το αληθές.

Αναμφίβολα, πάντως, πρωτεργάτης σε αυτές τις προσπάθειες είναι ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Φρανκ-Βάλτερ Στάινμαγερ, ο οποίος βρίσκεται σε διαρκή επαφή με τη Μόσχα και έχει μέχρι στιγμής επιτύχει, όπως φαίνεται από τις εξελίξεις, οι δύο πλευρές να προχωρούν με παράλληλα και συντονισμένα βήματα. Κομβικό σημείο ήταν ένα άρθρο του το οποίο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung στις 6 Μαΐου. Σε αυτό, όπως από τότε είχαμε υπογραμμίσει μέσα από τις σελίδες της «Η», φάνηκε να αποδέχεται όλους ουσιαστικά τους όρους του Κρεμλίνου αναφορικά με την Ουκρανία, θέτοντας από την πλευρά της τρεις όρους: Να μη σαμποταριστούν από τη Μόσχα οι προεδρικές εκλογές της 25ης Μαΐου, να μην υπάρξει ρωσική στρατιωτική επέμβαση στην ανατολική Ουκρανία και να αναγνωριστεί στη Γερμανία πρωταγωνιστικός ρόλος στη «νέα Ουκρανία» που θα δημιουργηθεί μετά το πέρας της κρίσης και θα μοιάζει με ένα ομοσπονδιακό κράτος - όπως εξαρχής ζητούσαν οι Ρώσοι.

Η ανταπόκριση του Βλαντιμίρ Πούτιν υπήρξε απολύτως θετική, επαναβεβαιώνοντας ότι θέλει να τα έχει καλά με τους Γερμανούς, ειδικά τώρα που αισθάνεται έντονη την πίεση από την πλευρά των Αμερικανών. Πράγματι, ο Ρώσος πρόεδρος όχι απλώς έσπευσε να χαρακτηρίσει τις προεδρικές εκλογές ως «βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση», αλλά (δημοσίως τουλάχιστον) κάλεσε τους αυτονομιστές του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ και των άλλων περιοχών να αναβάλουν τα δημοψηφίσματα που είχαν εξαγγείλει. Επίσης, όσον αφορά την απαίτηση για μη στρατιωτική επέμβαση, είναι πλέον φανερό -ειδικά μετά τη σφαγή 40 και πλέον φιλορώσων από ακροδεξιούς στην Οδησσό, η οποία απλώς καταγγέλθηκε...- ότι η Μόσχα δεν έχει καμία απολύτως πρόθεση να προχωρήσει σε κάποια τέτοιου είδους ενέργεια και θα περιοριστεί στην εμπλοκή στρατιωτικών συμβούλων, πρακτόρων και ειδικών δυνάμεων. Σε σχέση, τέλος, με τον ρόλο που θα έχουν στην Ουκρανία οι διάφορες «προστάτιδες δυνάμεις» την επόμενη μέρα, αυτό είναι ένα κεφάλαιο που παραμένει ανοιχτό. Πολλά θα εξαρτηθούν, αναμφίβολα, από τον επόμενο πρόεδρο της Ουκρανίας, έστω κι αν επισήμως η Μόσχα δεν θεωρεί τις εκλογές που θα τον αναδείξουν «απολύτως νομιμοποιημένες». Ο Πέτρο Ποροσένκο, ο οποίος φαντάζει αυτή τη στιγμή ως το αδιαφιλονίκητο φαβορί, έχει τη δυνατότητα να παίξει τον ρόλο του γεφυροποιού - η στήριξή του από το Βερολίνο είναι μάλλον δεδομένη (άλλωστε, ο πρωτοπυγμάχος Κλίτσκο δεν απέσυρε τυχαία την υποψηφιότητά του για να τον στηρίξει...), ενώ ταυτόχρονα κάνει μπίζνες πολλών εκατομμυρίων με τη Ρωσία.

Σε κάθε περίπτωση, Γερμανοί και Ρώσοι γνωρίζουν ότι μετά τις προεδρικές εκλογές και τα δημοψηφίσματα στην ανατολική Ουκρανία, θα έχει δημιουργηθεί στη χώρα μια de facto κατάσταση διχοτόμησης. Ο μοναδικός τρόπος για να ξεπεραστεί σχετικά ειρηνικά και αναίμακτα θα είναι, όπως ήδη έχουν προαναγγείλει, η διεξαγωγή διαπραγματεύσεων ανάμεσα στις δύο πλευρές, υπό την εποπτεία του Στάινμαγερ και του Λαβρόφ και με συντονιστή τον ΟΑΣΕ, ο επικεφαλής του οποίου έχει πάρει ήδη το σχετικό «χρίσμα» από την Μέρκελ και τον Πούτιν, ενώ βρίσκεται σε διαρκή επαφή και με το Κίεβο.Όλα αυτά, βεβαίως, δεν παύουν να είναι σχέδια επί χάρτου, που μπορεί να αποδειχθούν κουρελόχαρτα όσο η κατάσταση παραμένει τόσο ρευστή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, άλλωστε, που βρήκαν στην Ουκρανία μια πρώτης τάξης ευκαιρία για να στριμώξουν τόσο τη Μέρκελ όσο και τον Πούτιν, δεν πρόκειται να καταθέσουν τόσο εύκολα τα όπλα. Θα επιχειρήσουν με κάθε τρόπο (ακόμη και πυροδοτώντας ένα μακρόχρονο εμφύλιο πόλεμο) να τινάξουν στον αέρα κάθε προσπάθεια συμβιβασμού και μοιρασιάς της Ουκρανίας ανάμεσα σε Γερμανούς και Ρώσους - οι πιέσεις που ασκούν μέσω του ΝΑΤΟ και η παρουσία Αμερικανών μισθοφόρων στο πλευρό του ουκρανικού στρατού και των «εθελοντών» νεοναζί είναι δύο μόνο από τα στοιχεία που αποκαλύπτουν τις πραγματικές προθέσεις των «γερακιών» της Ουάσιγκτον σε αυτή την καθοριστικής σημασίας γεωπολιτική παρτίδα.

Όποια και αν είναι η πορεία των γεγονότων, ένα πρέπει να θεωρείται σίγουρο: Η ύπαρξη της Ουκρανίας ως ενιαίας και κυρίαρχης χώρας ανήκει οριστικά στο παρελθόν. Μόνο ο λαός της μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα - κι αυτός, για την ώρα, δεν μοιάζει να έχει ούτε τη βούληση ούτε τη δύναμη να το κάνει.

Πέτρο Ποροσένκο
Μεγάλο φαβορί ο «βασιλιάς της σοκολάτας»

Ο 49χρονος Πέτρο Ποροσένκο, το μεγάλο φαβορί για να εκλεγεί πρόεδρος της Ουκρανίας σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, δεν είναι ούτε τυχαίος ούτε πρωτάρης στην πολιτική. Όντας ανάμεσα στους δέκα πλουσιότερους ανθρώπους της χώρας του, ο «βασιλιάς της σοκολάτας» (όπως έχει ονομαστεί εξαιτίας της επιχειρηματικής του ενασχόλησης με το συγκεκριμένο προϊόν) έχει διατελέσει γραμματέας του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας (το 2004, μετά την Πορτοκαλί Επανάσταση), αλλά και υπουργός Εξωτερικών (το 2009-2010, επί πρωθυπουργίας της Γ. Τιμοσένκο).

Από τους βασικούς «χορηγούς» της εξέγερσης στη Μαϊντάν που ανέτρεψε τον Γιανουκόβιτς, θεωρείται σχετικά «άφθαρτος», καθώς δεν μπήκε σε συνδιαλλαγή με τον πρώην πρόεδρο Γιανουκόβιτς, όπως όλοι οι άλλοι ηγέτες της αντιπολίτευσης. Πλέον, έχει και τη στήριξη του Βιτάλι Κλίτσκο, ο οποίος απέσυρε την υποψηφιότητά του και οι φήμες αναφέρουν ότι θα διεκδικήσει τη δημαρχία του Κιέβου.

«Η ΟΥΚΡΑΝΙΑ ΘΑ ΠΑΙΡΝΕΙ ΤΟΣΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΟΣΟ ΠΡΟΠΛΗΡΩΝΕΙ»
Επιστολή Πούτιν στους αρχηγούς των κρατών της Ε.Ε.

H Pωσία θα μειώσει από 1ης Iουνίου τις παραδόσεις φυσικού αερίου στην Oυκρανία, περιοριζόμενη στις ποσότητες φυσικού αερίου για τις οποίες η ουκρανική εταιρεία έχει προπληρώσει, προειδοποιεί ο πρόεδρος της Pωσίας Bλ. Πούτιν με επιστολή του προς τους ηγέτες των χωρών της E.E. που λαμβάνουν αέριο από τη Pωσία.O Pώσος πρόεδρος αναφέρει ότι η Oυκρανία «δεν έχει προβεί ούτε σε μία πληρωμή» για το αέριο από τη Gazprom, με αποτέλεσμα το συνολικό χρέος της ουκρανικής εταιρείας προς τη ρωσική πλευρά να έχει ανέλθει σε 3,508 δισ. δολ. παρότι το Kίεβο έχει ήδη λάβει την πρώτη δόση του δανείου από το ΔNT, ύψους 3,2 δις δολ. O κ. Πούτιν επιρρίπτει εμμέσως ευθύνες στη E.E., αναφέροντας ότι παρά το γεγονός ότι από τον Aπρίλιο είχε ζητήσει διαβουλεύσεις με την E.E. για την αντιμετώπιση του προβλήματος, υπήρξε μόνο μία συνάντηση στη Bαρσοβία με τον επίτροπο Eνέργειας Γκ. Eτινγκερ, στην οποία παραβρέθηκε και ο εκπρόσωπος της Oυκρανίας Yuri Prodan. «Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχουμε λάβει καμία συγκεκριμένη πρόταση από τους εταίρους μας για το πώς θα σταθεροποιήσουμε την κατάσταση», καταλήγει η επιστολή.

Οι 6 μήνες που συγκλόνισαν την Ουκρανία

21 Νοεμβρίου 2013: Ο Β. Γιανουκόβιτς ανακοινώνει πως αναβάλλει επ' αόριστον την υπογραφή συμφωνίας σύνδεσης της Ουκρανίας με την Ε.Ε. και θα επιδιώξει στενότερες σχέσεις με τη Ρωσία.

Νοέμβριος-Δεκέμβριος: Εκατοντάδες χιλιάδες αντικυβερνητικοί διαδηλωτές καταλαμβάνουν την Πλατεία Ανεξαρτησίας, στο κέντρο του Κιέβου, καθώς και το δημαρχείο.

17 Δεκεμβρίου: Ο Βλ. Πούτιν υπόσχεται στον Γιανουκόβιτς δάνειο 15 δισ. δολ και μείωση στην τιμή του φυσικού αερίου.

Ιανουάριος 2014: Το Κοινοβούλιο εγκρίνει δρακόντειους νόμους κατά των διαδηλώσεων. Οι πρώτοι νεκροί στο Κίεβο. Διαδηλωτές καταλαμβάνουν κυβερνητικά κτίρια στη δυτική Ουκρανία. Ο πρωθυπουργός Μίκολα Αζάροφ υποβάλλει την παραίτησή του και η κυβέρνηση υπόσχεται αμνηστία υπό όρους. Διαδηλωτές και αντιπολίτευση λένε «όχι».

14-16 Φεβρουαρίου: Αφήνονται ελεύθεροι οι διαδηλωτές που κρατούνται, ενώ αποχωρούν οι καταληψίες από το δημαρχείο του Κιέβου και άλλα κτίρια σε διάφορες πόλεις. Ελπίδες για εκτόνωση της έντασης.

18-20 Φεβρουαρίου: Δεκάδες άνθρωποι -οι περισσότεροι διαδηλωτές αλλά και αστυνομικοί- σκοτώνονται στο Κίεβο από πυροβολισμούς, που προέρχονται κυρίως από ελεύθερους σκοπευτές. Φήμες για βίαιη καταστολή και επέμβαση του στρατού. Στις 21 Φεβρουαρίου αναμένονταν στην πόλη οι υπουργοί Εξωτερικών Γερμανίας, Γαλλίας και Πολωνίας...

21-22 Φεβρουαρίου: Με τη διαμεσολάβηση των Ευρωπαίων υπουργών Εξωτερικών, συνάπτεται συμβιβαστική συμφωνία ανάμεσα στον Γιανουκόβιτς και τους ηγέτες της αντιπολίτευσης. Η συμφωνία απορρίπτεται δια βοής στη Μαϊντάν. Ο Γιανουκόβιτς εξαφανίζεται και εμφανίζεται μετά από μερικές μέρες στη Ρωσία. Το Κίεβο περνά στα χέρια της αντιπολίτευσης και τις οργανωμένες μονάδες του Δεξιού Τομέα.

23-26 Φεβρουαρίου: Μεταβατικός πρόεδρος ο Αλεξάντερ Τουρτσίνοφ και πρωθυπουργός ο Αρσένι Γιάτσενιουκ. Διαλύεται η ειδική μονάδα της αστυνομίας Μπερκούτ.

27-27 Φεβρουαρίου: Ένοπλοι χωρίς διακριτικά, που δρουν ως οργανωμένος στρατός, καταλαμβάνουν όλα σχεδόν τα δημόσια κτίρια στην Κριμαία.

1 Μαρτίου: Η Δούμα εξουσιοδοτεί εν λευκώ τον Βλ. Πούτιν να στείλει στρατό στην Ουκρανία, εάν απειληθούν τα ρωσικά συμφέροντα.

16 Μαρτίου: Η κάτοικοι της Κριμαίας εγκρίνουν στο δημοψήφισμά τους, με 97%, την ανεξαρτησία και την ένωση με τη Ρωσική Ομοσπονδία. Δύο μέρες αργότερα, ο Πούτιν υπογράφει νόμο για την ενσωμάτωση.

7-12 Απριλίου: Φιλορώσοι διαδηλωτές, πολλοί ένοπλοι, καταλαμβάνουν κυβερνητικά κτίρια στο Ντόνετσκ και άλλες πόλεις της ανατολικής Ουκρανίας.

15 Απριλίου: Το Κίεβο ανακοινώνει την έναρξη «αντιτρομοκρατικής επιχείρησης», η οποία όμως δεν μπορεί να φέρει αποτελέσματα.

17 Απριλίου: Συμφωνία της Γενεύης, ανάμεσα σε Ρωσία, Ουκρανία, ΗΠΑ και Ε.Ε. Πολύ γρήγορα παραβιάζεται και ακυρώνεται στην πράξη.

2-4 Μαΐου: Τουλάχιστον 42 άνθρωποι καίγονται ζωντανοί ή δολοφονούνται εν ψυχρώ από ακροδεξιά στοιχεία στο κτίριο των συνδικάτων, στην Οδησσό. Οργισμένο πλήθος εισβάλλει στο αρχηγείο της αστυνομίας και απελευθερώνει δεκάδες συλληφθέντες. Το Κίεβο καρατομεί την αστυνομία και διορίζει στη θέση της πολιτοφυλακή, από τις ομάδες κρούσης της Μαϊντάν.

11 Μαΐου: Με δημοψήφισμα στο Ντόνετσκ και το Λουγκάνσκ, εγκρίνεται η ανεξαρτησία των «Λαϊκών Δημοκρατιών». Οι ηγέτες τους ζητούν ένωση με τη Ρωσία, η οποία σιωπά. Ο Πούτιν είχε ζητήσει αναβολή των δημοψηφισμάτων, αναμένοντας ανάλογη κίνηση από το Κίεβο, που δεν ήρθε ποτέ...