Η αποκάλυψη του αρχαίου θησαυρού

Ραγδαίες είναι οι εξελίξεις στην ανασκαφή του εντυπωσιακού και μοναδικού σε μέγεθος, αρχαίου μακεδονικού τάφου στον Λόφο του Καστά στην Αμφίπολη, από το περασμένο Σάββατο, όταν η αρχαιολόγος Κατερίνα Περιστέρη, προϊσταμένη της ΚΗ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, και οι συνεργάτες της αποκάλυψαν το τείχος με το οποίο είναι φραγμένη η είσοδος του ταφικού μνημείου.
Η ανακάλυψη αυτή σήμανε συναγερμό, αφού οι αρχαιολόγοι βρίσκονται πλέον στην τελευταία φάση, που θα
τους οδηγήσει στο εσωτερικό του τάφου και στην πιθανή αποκάλυψη της ταυτότητας του νεκρού, ενώ χτες επισκέφτηκε το ταφικό μνημείο, κάνοντας ένα ταξίδι-αστραπή στην Αμφίπολη, ο ίδιος ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, ο οποίος μετά την ενημέρωσή του από τους αρχαιολόγους δήλωσε με έμφαση πως «είναι βέβαιο ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα εξαιρετικά σημαντικό εύρημα».


Για την πορεία της ανασκαφής υπήρχε το τελευταίο διάστημα διαρκής ενημέρωση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού, με πρώτη τη γενική γραμματέα του υπουργείου Πολιτισμού και αρχαιολόγο Λίνα Μενδώνη, ενώ συνεχές ήταν το ενδιαφέρον του πρωθυπουργού. Μετά την τελευταία εξέλιξη από το περασμένο Σάββατο, έφτασε επιτόπου η κυρία Μενδώνη, η οποία και ετοίμασε τη χτεσινή επίσκεψη του πρωθυπουργού. Κατά την άφιξή του ο Αντ. Σαμαράς, που συνοδευόταν από τον υπουργό Πολιτισμού Κώστα Τασούλα και τη σύζυγό του Γεωργία, είχε μια σύντομη συνάντηση με κατοίκους του γειτονικού χωριού της Μεσολακκιάς και απαντώντας στα ερωτήματά τους για την πορεία των ανασκαφών, τους συνέστησε «να κάνουν υπομονή για λίγες μέρες». Πάντως, στις δηλώσεις του, αργότερα, μετά και την ενημέρωση που είχε από τους αρχαιολόγους, είπε ότι «η ανασκαφή θα συνεχιστεί με τους ρυθμούς που υπαγορεύει τόσο το εύρημα όσο και η επιστημονική δεοντολογία».

«Η γη της Μακεδονίας μας εξακολουθεί να μας συγκινεί και να μας εκπλήσσει αποκαλύπτοντας από τα σπλάχνα της μοναδικούς θησαυρούς, που συνθέτουν και υφαίνουν όλοι μαζί αυτό το μοναδικό μωσαϊκό της ελληνικής μας ιστορίας, για το οποίο όλοι οι Ελληνες είναι πολύ υπερήφανοι», δήλωσε ο πρωθυπουργός μετά την ξενάγηση στον χώρο της ανασκαφής και την ενημέρωση που είχε από τις κ. Μενδώνη και Περιστέρη. Ο Αντ. Σαμαράς, που μίλησε για ένα σημαντικό εύρημα, έκανε λόγο για ένα μνημείο με μοναδικά χαρακτηριστικά. Οπως είπε, υπάρχει ένας περίβολος 497 μέτρων, σχεδόν ένας τέλειος κύκλος σμιλεμένος σε μάρμαρο Θάσου, ενώ πάνω στην κορυφή του τύμβου υπήρχε το λιοντάρι της Αμφίπολης, ύψους 5,20 μέτρων.

Η χρονολόγηση

Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, όλα τα στοιχεία που έχουν έρθει στο φως μέχρι τώρα έχουν επιτρέψει στην κ. Περιστέρη να είναι αισιόδοξη ότι πρόκειται για ένα μοναδικό ταφικό μνημείο, που χρονολογείται μεταξύ του 325 και του 300 π.Χ., προσθέτοντας ότι «η ανασκαφή είναι αυτή η οποία και θα αποκαλύψει την ταυτότητα του νεκρού». Πάντως, μετά και τα τελευταία στοιχεία της ανασκαφής, οι αρχαιολόγοι κάνουν λόγο για ανδρική ταφή και πιθανολογούν ότι πιθανόν πρόκειται για τάφο κάποιου από τους αξιωματούχους τους Μεγάλου Αλεξάνδρου, στρατηγού ή ναυάρχου του Μακεδόνα βασιλιά, όπως είπε χτες και η κυρία Περιστέρη, παρουσία του κ. Σαμαρά.

Οι ανακαλύψεις των τελευταίων ημερών.
Ενας ταφικός δρόμος, πλάτους 4,5 μέτρων, που έφερε στο φως τις τελευταίες ημέρες η αρχαιολογική σκαπάνη, οδηγεί στην είσοδο του τάφου της Αμφίπολης. Σύμφωνα με πληροφορίες βρέθηκε μια μίμηση ορθομαρμάρωσης με 13 σκαλοπάτια από το ίδιο μάρμαρο της Θάσου, με το οποίο είναι κατασκευασμένος και ο τύμβος περιμετρικά. Ο τείχος που φράσσει και προστατεύει την είσοδο του τάφου βρέθηκε γκρεμισμένος στο πάνω μέρος του, με αποτέλεσμα να φαίνονται προς το παρόν το υπέρθυρο και οι δύο αντικριστές ακέφαλες Σφίγγες. Οπως έλεγαν αρχαιολόγοι στο «Εθνος», όλοι οι Μακεδονικοί τάφοι φράσσονταν από τείχος, ενώ το γεγονός ότι βρέθηκε ριγμένο, στο πάνω μέρος, στον τάφο της Αμφίπολης, δείχνει ότι είναι πολύ πιθανό να έχει συληθεί κατά την αρχαιότητα. Οι τυμβωρύχοι της εποχής όμως έψαχναν συνήθως μόνο για χρυσό, που σημαίνει ότι μέσα στον τάφο μπορεί να υπάρχουν σημαντικές αρχαιότητες με ιδιαίτερη σημασία, όπως έχει γίνει και σε άλλους μακεδονικούς τάφους.
Η καθηγήτρια αρχαιολογίας και συνεργάτιδα του αείμνηστου Μανόλη Ανδρόνικου στις ανασκαφές των τάφων της Βεργίνας, Χρυσούλα Παλιαδέλη, χαρακτήρισε συγκλονιστικό το μνημείο της Αμφίπολης ως προς το μέγεθος και την ποιότητά του, σημειώνοντας ότι οι αρχαιολόγοι βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα σημαντικό τεχνικό ζήτημα για το πώς θα προχωρήσουν πίσω από τις Σφίγγες στην είσοδο του τάφου. Παράλληλα εξέφρασε την ανησυχία της για το γεγονός ότι οι Σφίγγες βρέθηκαν ακέφαλες και με κομμένα τα φτερά τους, κάνοντας λόγο για πιθανή επέμβαση σε μεταγενέστερη φάση. Σε ό,τι αφορά τον νεκρό είπε ότι η μνημειακότητα του τάφου δείχνει ότι δεν πρόκειται για κάποιο ασήμαντο ή ελάχιστα γνωστό πρόσωπο της εποχής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, προσθέτοντας ότι περιμένει με ανυπομονησία να φτάσουν οι αρχαιολόγοι στο εσωτερικό του τάφου. Το περίφημο μαρμάρινο λιοντάρι της Αμφίπολης, όπως είναι γνωστό, το οποίο βρισκόταν στην κορυφή του τύμβου του Καστά, όπως εκτιμούν τα τελευταία χρόνια οι αρχαιολόγοι, έχει μια «σύγχρονη» ιστορία. Εναν αιώνα πριν, την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων, Ελληνες στρατιώτες κατασκευάζοντας μια γέφυρα στον Στρυμόνα εντόπισαν και ανέσυραν μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη.Λίγα χρόνια αργότερα, τον Αύγουστο του 1916, Αγγλοι στρατιώτες που κατασκευάζουν οχυρωματικά έργα θα βρουν τα κομμάτια που έλειπαν. Τότε επιχείρησαν να τα μεταφέρουν στη θάλασσα και να τα στείλουν με πλοίο στην Αγγλία, αλλά δέχθηκαν τον βομβαρδισμό Βουλγάρων από το Παγγαίο, εγκαταλείποντας το εγχείρημά τους. Τελικά ο Λέων της Αμφιπόλεως και το βάθρο του θα συγκολληθούν το 1936 και θα στηθούν δίπλα στην παλιά γέφυρα του Στρυμόνα όπου παραμένει μέχρι σήμερα.Λίγα χρόνια αργότερα, τον Αύγουστο του 1916, Αγγλοι στρατιώτες που κατασκευάζουν οχυρωματικά έργα θα βρουν τα κομμάτια που έλειπαν. Τότε επιχείρησαν να τα μεταφέρουν στη θάλασσα και να τα στείλουν με πλοίο στην Αγγλία, αλλά δέχθηκαν τον βομβαρδισμό Βουλγάρων από το Παγγαίο, εγκαταλείποντας το εγχείρημά τους. Τελικά ο Λέων της Αμφιπόλεως και το βάθρο του θα συγκολληθούν το 1936 και θα στηθούν δίπλα στην παλιά γέφυρα του Στρυμόνα όπου παραμένει μέχρι σήμερα.